tasavvuf feısefesi - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

More documents

Recommendations

Info

) Kelâm' ın Tasavvufi Yönü ib nu'l- Ar abrnin Kelâm görü şünün <strong>tasavvuf</strong>i yönü, Süli mertebelerinin ba şı (reisi)ve onların "bat ıni" bilgilerinin "vatani" olarak Hz. Muhammed'- le bağlant ı halindedir. Fakat Kelâmla ayn ı sayılan, Hz. Muhammed, yani Muhammed'in süreli de ğil, bütün ve bat ıni bilgide etkin ilke olan Muhammed'- in Hakikati'dir208 . Bu ilkenin Hz. Muhammed'le ayn ı sayılmam ibnu'l-Arabi'den çok daha önce diğer Sffiler, söz geli şi, Hallâc tarafından ileri sürülmüştür. Fakat burada bulduğumuz şekliyle felsefi bir şekle sokulmamıştı. Hz. Muhammed -Muhammed'in Hakikati- ibnu'l-Arabrnin ö ğretisinde en mükemmel tezühürünü "Yetkin insan" 209 kategorisindeki insanlar s ınıfında bulan İlk Akıl; Külli İlke demektir. Kutup, Peygamber ve Velilerin Ruhâni Ba şkanı derken, ibnul-Arabrnin demek istedi ği budur. c) Muhammed'in Hakikati, Kutup ile di ğ er Peygamber ve Veliler aras ındaki Münasebet Bu nokta ibnu'l- Arabrnin Fusils el-Hikem'inde tam olarak i şlenmi ş olup, bu kitab ın tek konusunu te şkil eder. Fusüs'da her Peygambere bir "logos" (kelâm) denmekle birlikte, mertebelerin "Reisi", yani Muhammed için ayrılan Kelâm ad ı onlara verilmez. İbnu'l-Arabî her şeye, Akıl ve Hayat' ın külli ilkesine i ştirak etti ği müddetçe, Kelâm ad ını verir; ba şka deyi şle her şey Allah' ın sözüdür (ke/imesidir) 210, fakat Peygamber ve veliler, özellikle külli Kelâm Muhammed'in faaliyet ve yetkinliklerini mükemmel bir derecede ortaya koyduğu için, ayırdedilmiştir. Hz. Muhammed'le di ğer peygamber ve veliler aras ındaki fark, bir bak ıma, bütünle parçalar ı aras ındaki farka benzer. Hz. Muhammed onlarda ayr ı ayr ı bulunan şeyleri kendisinde birle ş - tirir, fakat onunla Adem aras ındaki fark, özellikle bir varl ığın iç ve d ış yönleri aras ındaki farkt ır. Bu âle ırlde Hz. Muhammed, Adem'in (İnsanlığın) iç yönüdür. Öteki âlemde (gayb âleminde) Adem iç yön, Hz. Muhammed ise dış yön olacakt ır (yani Hz, Muhammed'in sureti=Adem=insan=insanlik (Nastıt) halbuki Muhammed'in Hakikati=Gerçek Adem=Uluhiyet (Lâhât) )211 208. Küşâni birincisini "bütün ilühi isimlerde ve zühiri varl ığın bütün mertebelerinde tezahür eden Bir" ile; ikincisini ise, İlk Teayyünde tezahür eden ilahi Zât'la ayn ı sayar. Bak., Kü şâni, Fusiis Şerhi, s. 340. 209. Yalnız Muhammed'e, Muhammed'i nHakikat ı ya da Rûhuna Abd Allah denebilir, diyor İ bnu'l-Arabî, Çünkü Allah bütün ilâhi isimleri içine alan İsim'dir. Diğer "Yetkin insanlar"a, onlar ın mertebelerinin ba şı olan Abd Allah' ın ikinci dereceden Ilkeleri ya da Tezühürleri sayıldıkları için, Abd el-Melik, Abd er-R âbb v.b. denir. Futfilıiit, II, s. 8, 1. 10 a şağıdan. 210. ilınu'l-Arabi şu Kur'ân âyetini naklediyor: "De ki: deniz Rabbimin "kelimeleri" için mürekkep mi idi" Kur., XVIII, 98. Bak., Fusils, s. 270; türk. çev, s. 173. 211. Bak., Fuulhiit, II, s. 115, 1. 12. Nüsüt ve Lühût deyimleriyle ilgili olarak Ib ılu'l-Ar abi ile Hallâc aras ındaki fark, ibnu'l- Ar a brnin Metafizik Nazariyesi ile ilgili bölümde açıklanmıştır. 75
Peygamberler, için, özellikle Kur'an'da Hz. İsa212 için oldukça garip bir şekilde kullan ılan "kelimeler" denmesinin sebebi şunlardan biri olabilir: I. İslam yazarlar ın ın bu terimi Iskenderiye Yeni- E fl at uncul ar ı n d an ve Yahudi filozoflar ından almış olmalar ı büyük bir ihtimal dahilindedir. II. Sebep belirten "ol" (kun) kelimesinin "müsebbeb" (sebep olunan şeyler-yaratıklar) yerine kullan ılmasından do ğan bir durumdur; ba şka deyi ş - le bu Arap Nahivcilerinin isticmül es—sebeb mekân el-müsebbeb dedikleri haldir. III. K a ş âni'nin de Fusüs Şerhinde telkin etti ği üzere yarat ıkların Külli Zat'a (Rahmân' ın Nefesi) nispeti, konu şulan sözlerin insan nefesine nispetinin aynıdır.213 Nas ıl konuşulan "kelimeler" saretlerinin, yani anlamlar ının ötesinde ve üstünde bir şeye i şaret ederlerse, ayn ı şekilde kelimeler de kendi saretlerinirı, ba şka deyi şle kendi gizli Hakikatlarm ın (Muhammed'in Hakikati ya da Hakikatlar ın Hakikati veya Allah) üstünde ve ötesinde bir şeyi gösterirler. Fakat daha önce de i şaret etti ğim gibi, birinci ihtimal en kabul edileni gibi görünmektedir. Bu kelimeler ya da "Allah' ın sözleri" (Verba Dei), hepsi bütün akli varlıklar vas ıtas ıyla hareket eden ve ibnu'l-Arabi'nin Ruh ya da Muhammed' in Hakikati ile ayn ı saydığı, bir Külli İlke'de birle şirler. Bu, bütün vahiy ve ilhamlardaki etkin ilkedir. İlahi bilgi, onunla, bütün Peygamber ve Velilere, hatta Muhammed'in kendisine nakledilir. Cevâmic el-kelim sadece Hz. Muhammed'in Ruh'una verilmi ştir 214. "Adem su ile balç ık aras ında bir şey iken Muhammed bir Peygamberdi"2 ı 5 . ve Velilerde tezâhür etmi ştir. Onun ruhu Adem'den beri bütün Peygamber 212. "Muhakkak ki, Meryem o ğlu isâ Mesih ancak Allah' ın Resulü (elçisi), Meryem'e gönderdiği Kelâmı (sözü) ve O'ndan bir Ruh'tur", Kur., IV, 169. Bu ayette biz, HristiyanKelâm öğretisinin ilk esaslar ına sahip oluyoruz. İsâ, Kelâm ve ruhla ayn ı sayılmıştır. Yine görüyoruz ki, Kur'an, her hangi bir ruba da Allah' ın "kelimesi" demektedir, ve her şey Allah' ın bir kelimesidir. Rüh, "Emr alemi" ne (âlem el—emr ), enır=o1,----kelâm'a aittir. Bak., Kur., XVIII, 109 ve XVII, 87; kar şı., Futhhât, IV, s. 253, I. 7 a şağıdan. 213. Kâ şâni, Fushs Şerhi, s. 275. 214. Kelim sözü "kelimeler" ya da "logoi" anlam ına al ındığı takdirde, Allah' ın sözleri veya en kapsamlı "kelimeler" ya da kelimelerin birli ği. Fakat kelim ayn ı zamanda ilâhi Bilincin muhtevalar ı, Ilahi Isimlerin bağlı olduğu nesneler, ya da ilâhi isimler anlam ına da al ınabilir. Bak., Fushs, s. 429; türk. çev., s. 309. Kar., Futültiit, I, ss. 109-110. Burada I bnu'l-Ar abi, Cevâmi. el-Kelim'in a) ilahi Zât, b) Görülen Alem, ve c) bunlar aras ındaki münasebet olduğunu söylüyor. Kar., Futhhât, II, s. 756. Muhammed'in, bütün bat ıni bilginin kayna ğı oldu ğu hakkında ilınul-Arabrnin söyledikleri için bak., Fushs, ss. 9, 51, 54, 60 v.b., v.b.; türk. çev., ss. 3, 27, 30, 33... Kutb'un tasviri için kar., Futhhât, I, s. 196, 1. 15 a şağmdan. 215. Bu, sülilerce, bir riih olarak Muhammed'in öncesizli ği ve ezelili ğinin bir kanıtı sayılan bir hadistir. Gazali bu görü şü reddederek, hadisi şu şekilde anlamland ırır• Muhammed ezelden bir peygamber olarak tayin ya da takdir edilmi ştir. İ bnu'l-Arabî ise, kozmik bir ilke olarak Muhammed'in, yani Muhammed'in Ruhunun ezelili ğine inanır. Bak., Fushs, s. 54; türk. çev., s. 30 Kar., Futlihât, I, s. 174. 76
Page 1 and 2:
ANKARA ÜNIVERSITESI ILÂHIYAT FAK
Page 3 and 4:
IÇINDEKILER Çevirenin Önsözü 7
Page 5 and 6:
c) İyilik ve Kötülüğün İzâf
Page 7 and 8:
Spino z a'mn Ortaça ğ Yahudi fels
Page 9 and 10:
ÖNSÖZ Aşa ğıdaki sayfalarda Ş
Page 11 and 12:
2. Prof. R. A. Nicholson'un Studies
Page 13 and 14:
GIRIŞ Genellikle ibnu'l-Arabi (vey
Page 15 and 16:
289 eserinden bahsetmi ş olduğu k
Page 17 and 18:
2. Sünni islamın naslar ım daima
Page 19 and 20:
"Mutlak" kelimesini de ayn ı derec
Page 21 and 22: eder. O, "Mutlak Varhk" (vudid mutl
Page 23 and 24: amı, masa kelimesi ve masa harfler
Page 25 and 26: Ar abi'nin. kendi ifadesi, esasta,
Page 27 and 28: ir durumday ız. Onun Hakikat ın i
Page 29 and 30: sinde, H all â e' ın Ene'l-Hakk
Page 31 and 32: nu'l-Ar abi, felsefesinin hayati no
Page 33 and 34: u renkte, büyüklükte, veya şeki
Page 35 and 36: u şekli, bizim genellikle içkinli
Page 37 and 38: görülen e şya birbirlerine kar
Page 39 and 40: E şcariler derler ki: eklemin varl
Page 41 and 42: anlad ığımız manay ı kastediyo
Page 43 and 44: u yön ya da "hakikata" nispetle bi
Page 45 and 46: a şka tür bir münasebet olsun, h
Page 47 and 48: i'i-kuvve)12 5. Bu durumuyla o, bir
Page 49 and 50: lerden) sadece baz ılar ını say
Page 51 and 52: çokluğu kabul eder. Daha sonra g
Page 53 and 54: ya da etkinlikten-bahsedilemez. Bun
Page 55 and 56: fikirler olarak bunlar, muhakkak ki
Page 57 and 58: çeli şkiye dü şmek demektir. Fe
Page 59 and 60: ve kula ğını O'nun sözünden ba
Page 61 and 62: c) İ bn ııi-Arabi'nin Ö ğretis
Page 63 and 64: ka bir şeyi bağıms ız bir varl
Page 65 and 66: deriz ki: Allah Birlik halinde (eha
Page 67 and 68: BÖLÜM II Ihnul-Arabrnin Kelam (Ke
Page 69 and 70: olanlar ın aslı olan Mutlak Varl
Page 71: Ilahi Zât Şekil. I- Ilahi Zat'la
Page 75 and 76: 2. Bir kozmolojik İlke olarak ona
Page 77 and 78: s ında bir ayırım yapar ki, bunl
Page 79 and 80: l ıdır2". Yetkin İnsanın kalbi
Page 81 and 82: nedeni ad ını verir, çünkü yar
Page 83 and 84: ve sistemli bir nazariye, ya da dah
Page 85 and 86: a, ibnu'l-Arabrnin Vandet-i vuctıd
Page 87 and 88: İnsan öğretisinin temeli olan La
Page 89 and 90: "gayb" in derinliklerine sal ıveri
Page 91 and 92: d) ibnu'l-Arabrnin İ slâm Veliler
Page 93 and 94: Muhammed'in do ğrudan do ğruya v
Page 95 and 96: BÖLÜM III İbnu'l-Arabi'nin Bilgi
Page 97 and 98: Bir kimsenin penbe bir fare gördü
Page 99 and 100: 4. Batpli bilgi sadece baz ı kimse
Page 101 and 102: mü'minin rülıi yüceli şi (mira
Page 103 and 104: ait olmaktan uzakt ır. Her türlü
Page 105 and 106: II Psikololi A. Tasavvufi ve Metafi
Page 107 and 108: veya iletilmesi gibi bütün bu ter
Page 109 and 110: lar. Cisim,"Evrensel Cismin" (el-ci
Page 111 and 112: hayvanl ık ve ak ıll ılık ya da
Page 113 and 114: İ bnu'l-Arabî İnsandaki akli ilk
Page 115 and 116: şeyin arzusudur. İrâdenin somut
Page 117 and 118: t ıklarm ı söyledi ğimiz vahiyl
Page 119 and 120: (hazret el-misal) bir yans ıma8,1
Page 121 and 122: III Sufilik ve Safi Tecrübenin Son
Page 123 and 124:
ya da Allah'la bir olmak de ğildir
Page 125 and 126:
2. Hadsi bilgi halinde nefsin yok o
Page 127 and 128:
6. "Allah'tan ba şka" her şeyin,
Page 129 and 130:
BÖLÜM IV İBNU'L-ARAB İ'N İN DI
Page 131 and 132:
iliriz. Allah' ın bir sarete münh
Page 133 and 134:
ve Benim Zat ım, içinde bulunduğ
Page 135 and 136:
ütün filler, bu görü şe, göre
Page 137 and 138:
acı, bozulan sa ğl ık, yoksulluk
Page 139 and 140:
mak istemektedir. Kelâm dilinde bu
Page 141 and 142:
kald ırmas ı için Allah'a dua et
Page 143 and 144:
Buradaki şefaat kelimesi sadece ik
Page 145 and 146:
diyor I b nu'l- Ar abi, "sefalet ve
Page 147 and 148:
Bir Hakikat ın bütün bu tezâhü
Page 149 and 150:
yarat ıklarım sever, çünkü bu,
Page 151 and 152:
Palacios'un nazariyesini ele almada
Page 153 and 154:
maktad ır. Son üç nüshay ı eld
Page 155 and 156:
3. 'bn Meserre'nin tasavvufta şöh
Page 157 and 158:
"Ate şten ziyade ışığın basit
Page 159 and 160:
d) Palacios'un el Meria Safi Mekteb
Page 161 and 162:
leyen sâik, Ihv an e s - S af a'n
Page 163 and 164:
2. Nefs "Ben" veya "Sen" le anlat
Page 165 and 166:
6. İlahi Aşk nazariyesi (bak. Gü
Page 167 and 168:
üzerinde çal ışanlar ın pek iy
Page 169 and 170:
a şvurmas ının izahı güç de
Page 171 and 172:
Tasavvuf ve Felsefe ile ilgili Eser
Page 173 and 174:
Nicholson, R. A., Origin and Develo
Page 175 and 176:
ünflik 50 berzah 70, 83, 90, 118,
Page 177 and 178:
el-felek el-atlas 145 felek el-haya
Page 179 and 180:
ilahi ilim 98 ince cevher 53 ilahi
Page 181 and 182:
el-mah şer 145 monist 32, 33, 80,
Page 183 and 184:
uh 59, 70, 71, 72, 75, 76, 78, 88,
Page 185 and 186:
vâhib 130 el-vudid el-Külli 21 el
show all

tasavvuf feısefesi - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?