tasavvuf feısefesi - Ankara Üniversitesi Kitaplar Veritabanı

"gayb" in derinliklerine sal ıverirler 267 . Ibnu'l-Ar abi ilave ederek, bunlara
iki sebepten Melâmetiye ad ı verilmi ştir, diyor;
1. Nefsini ayıplama (melam), bunlardan belirli dereceye ula şanlarmın
tarikate giri şinin bir bölümünü te şkil eder: Fakat buradaki nefsini ay ıplama,
nefsin ister övülecek ister verilecek herhangi bir hareketi kendisine ait saymamas
ı hususunda uyar ılmas ı anlamındad ır.
II. Bunlar d ış davranışlarından dolay ı ay ıpland ıklar ı zaman, kamu
oyuna kulak asmazlar. Onlarca bütün fiiler Allah' ınd ır 268 .
Ibnu'l-Ar abi, veli kelimesinde yapt ığı gibi, "Melâmi" kelimesinin
anlamını şu hususlar ı da kapsam ına sokmak için geni şletir:
sayılır'- 69 .
1. Bütün peygamberler ve resuller. Hz. Muhammed bunlar aras ında
2. Baz ı Safiler.
3. Abdu'l-Kâdir el-Gilan.i gibi ki şiler (el-efrâd).
4. Muhafızlar (el-umand')
5. Dostlar (el-ahbâb)
6. Vârisler (el-Verese), v.b., v.b.. 27°
Ayn ı şekilde veli kelimesini de bütün peygamber ve resulleri kapsam ına
alacak şekilde kullan ır. Ona göre, resul Allah' ın tebliğini nakletmek gibi
harici bir görevle görevlendirilmi ş üstün vas ıfli bir veli; nebi (peygamber)
ise Gayb Alemleri hakk ında e şsiz bir bilgiye sahip olduğundan, diğer velilerden
ayr ılan bir velidir. 27 °
Bu şekilde izah edildi ği takdirde, velilik bütün manevi rutbelerin temeli
ve hepsinde mü şterek olan tek 'unsurdur. Buna Ibnu'l-Ar abi şunlar ı da
ilave ediyor: Bu, asl ında ilahi bir Sıfatt ır (çünkü Allah Kendisine Veli ad ın ı
verir), ve kelimeyi insanlara uygulad ığımız takdirde ise sadece Allah'la zati
birliklerini idrak etmi ş olanlara aittir. Hem peygamberlik hem de resullük
ten daha umâmidir; nübüvvet ve risâlet onun özel dereceleridir. Nebilik
ve resullük sadece geçici olduklar ı halde, o, sürekli bir haldir 272 . Ona
ait olan "bilgi" sonsuzdur, çünkü nebi ve resulün bilgisi sonlu oldu ğu halde,
o, Allah' ın bilgisiyle ayn ıdır.
267. Melâmetiye'nin tam tasviri için bak., Futahât, III, ss. 44 vd.; kar., Futiih(ıi, I, ss. 244, 262,
1. 16 a şağıdan, s. 277, 1. 10; 316, 1. 11 a şağıdan.
268. Fudılıtıt, III. s. 46, 1. 5.
269. Ayn ı eser, II, s. 21. 1. 5.
270. Futahât, II, ss. 24-29.
271. Ayn ı eser, II, s. 69; Fusas, ss. 52, 253; türk. çev., ss. 27-28, 161-162; Futiıhât, III, s. 33.
1. 5.
272. Fusiıs, s. 51; türk. çev., s. 27.
92