Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu - Ministerio de Educación

pirCHA
may.
Payñukata,yankashuwanishkamantapiñarini.
Sin. 1milliyana.
pircha [pirča] s. bo. cardo. Sisapi sinchi
kashayuk uchilla yura. Millma kunata ñakchankapak
alli.
Pirchawan llamamillmataamukyachini.
piripiri [piripiri] s. amz. variedadde sapo
pequeño. Shuk sami uchilla hampatu. Tamyashka
kipa sachakunapi piripiri nishpa kaparik.
Kaynachishiyurapipiripiri kaparirka.
Sin. hampatu.
piripiri [piripiri] s. amz. ceremonialparala
lluviaycomotalismánenlacazaypesca.
Sinchi tamyata kayankapak kapariy
Tamyankami, ñami piripiri takiyta kaparin.
pirka [pirka] s.s.pared,muro. Wasikunata
shayachinkapak rurashka sinchi pata.
Wakra ama llukshichun chunta palamanta
pir katarurarkani.
Sin. Kincha, pata.
piruru [piruru] s. tortero parahilar, disco.
Rumpashina chawpipi hutkuyuk kallana paki.
Puchkana siksik pi llashakyachun churana.
Puchkanapiruruwanmiwawakapukllakun.
2. sn. trompo. Allpaman shitashpa pukllan -
kapak rurashka kushpishina kaspi muyu.
Piruruwanhakupukllashun.
piruru [piruru] s. amz. tipodepez. Pala rikurik
uchilla challwa.
Kaynakapiruruta hatunmayupihapirkani.
pishi [piši] adv. poco,escaso. imapash ashalla
kak.
Wiwakunamankapishi kachitakunchik.
Sin. asha.
pishiyana [pišiyana] v. escasear.Ashalla
tukuy, illak tukuy, ansa lla tukuy.
Allpa chakirishkamanta murukuna pishiyanmi.
Sin. Mu tsuyana.
pishku [pišku, pisku, piško] s. ave,pájaro.
Patpayuk wiwakuna. Wakinka pawak, wakinka
mana pawakkuna.
Kaypishkupashutikachawamankumikan.
Sin. zhuta, munchi.
pishña [pišña] s. amz. nutria. Kushillushi na
millmayuk, pala u mayuk, yakupipash, all -
papipash kaw sak wiwa.
Pishña wiwakunataka mana tukuchinachu
kanchik.
Sin. Yaku ukucha.
pitakaya [pitakaya] s. amz. tipodefruta.
Yurak mishki mikunayuk muyuta aparik kashayuk
yura.
Wamrakapitakaya muyutayachanawasimanaparka.
pitalala [pitalala] s. amz. culebra“x”. Killu
wiksayuk, uchpa wa shayuk, miyuta charik
machakuy.
Antisuyupika, pitalala machakuywanmancharirkani.
piti [piti] det. Mana achka.
Piti tantatamimikun.
Sin. Asha.
pitirina [fitirina, pitirina, p h itirina] v. expirar,
morir. Imapash samay chinkariy.
Llulluwawakauhuunkuywanmipitirirka.
Sin. Wañuna.
pitita [pitita] s. departamento, alcoba. Wasi
ukupi pirkawan, imawanpash rakishka.
Pititapikasumaktapuñunchik.
Sin. Killi.
pitina [fitina, pitina, p h itina] v. cortar,romper
enpedazospequeños;deshojar. Waskata,
pitalala kaspita imatapash kuchuy.
Kuchi aychata pitini.
Sin. Kuchuna, saklana.
pitsik [pitsik] s. plantasilvestreproliferante.
Purun yura maypipash mirariklla.
Inchikchakrapipitsik wiñashka.
pitun [pituŋ] s. amz. árboldefrutoscomestibleymedicinal.Pala,
suni pankayuk, shinallatak
suni mikuna muyuta aparik yura, paypa
uku muyuka kuynankapak upyana hampi,
kay muyuka aswata ruranka pak alli.
Pitun muyutaupyashpakuynarkani.
piyan piyan [piyan piyan] s. amz. tipode
pájaro. Muru patpayuk, killu wiksayuk uchilla
pishku. Lisan muyuta mikuk, piyan piyan nik.
Piyan piyan pishkuka luluntawachashkami.
puchka [pučka, puška, puča] s. hilo,hebra.
Ima millmakunamantapash awana ankuta rurashka.
Wiwa millmamanta, chawarmanta,
champiramanta shukkunamantapash kak.
114