27.01.2015 Views

Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu - Ministerio de Educación

Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu - Ministerio de Educación

Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu - Ministerio de Educación

SHOW MORE
SHOW LESS
  • No tags were found...

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

AmAru<br />

Wakinmishukunallamialli shunkuyukkan.<br />

2. lado <strong>de</strong>recho. lluki manyapi tiyak.<br />

Wakinkunakaalli makiwanñapashkillkan.<br />

Sin. paña, allawka.<br />

allichina [al y čina, ažičina, aličina] v. arreglar,componer,adornar,<strong>de</strong>corar,modificar,<br />

mejorar.Mana alli kak ta sumakyachina, wakllishkata<br />

alliman tikrachiy.<br />

Kaypunkutamiallichirkani.<br />

2. v. sn. guardar, ahorrar, reservar. Muru<br />

kakpi, kull ki kakpi, churana kakpi, ima kakpipash<br />

wa kaychina.<br />

Wiwatarantinkapakkullkitaallichikuni.<br />

Sin. 1 sumakyachina.<br />

allikana [al y ikana, ažikana, alikana] s.<br />

salud, bienestar. Mana unkuywan kana.<br />

Allikanatacharinkapakkaallimikunatamimikunakanchik.<br />

allilla [al y il y a, ažila] adv. cuidadosamente,<br />

concuidado,<strong>de</strong>spacio.Imatapash a ma pakirichun,<br />

ama wakllirichun, ama pi ñarichun<br />

nishpa hawalla ruray.<br />

Mamakashilataallilla apamunki,nirka.<br />

2. adv. bien. Imapash a lli kak.<br />

Unkushkakañamia llilla kan.<br />

Sin. 1 Allimanta.<br />

allimanta [al y imaŋta, alimanda] adv. cuidadosamente,concuidado,<strong>de</strong>spacio,pocoa<br />

poco.Imatapash ama pakirichun, mana sinchita<br />

rurana.<br />

Mankatakaallimanta apamunki.<br />

Sin. Allilla.<br />

alliyana [al y iyana, aliyana, ažiyana] v. sanarse,curarse.<br />

Unkush kamanta, chukririshkamanta<br />

hampirina.<br />

Sin. Hampirina.<br />

allku [al y ku, alku, ažku, ačku, ašku] s. perro.<br />

Runakunawan mashiyarishpa kawsak wiwa.<br />

Wasitakamachunnishpapiñakallkutacharini.<br />

allpa [al y pa, alpa, ažpa, ačpa] s. tierra,<br />

polvo, terreno.Tukuy ñukanchikpa ñawipi<br />

riku rik pampakuna, allpapachapashmi kan.<br />

Tawkawakchamimanaallpatacharinchu.<br />

2. adj. silvestre. Mana tar pushka yurakuna.<br />

Irkiallpa kashpamimanaallipukuchin.<br />

Sin. 2 Sacha.<br />

allpaka [al y paka] s. alpaca, camélido andino.<br />

Puna suyupi kawsak, llamashina wiwa.<br />

Allpaka millmaka awankapakmi allipacha<br />

kan.<br />

allpamama [al y pamama, alpamama] s.<br />

lugar don<strong>de</strong> se vive, la tierra.Maypi kawsanchik<br />

Allpamamapitukuymuyutatarpunchik.<br />

allu [al y u] adj. amz. moho. Rupashka kaspikunapi,<br />

sara kuruntakunapi wiñak, puka uchpashina.<br />

Rupashkayantapikaallumirikurin.<br />

2.s.amz.chicha<strong>de</strong>yucaasada. Kusashka<br />

lumukunamanta rurashka aswa.<br />

Allutarurankapaklumutakusakuni.<br />

Sin. Pula.<br />

almayari [almayari] s. amz. tejido<strong>de</strong>hojas<br />

<strong>de</strong>palmera. Wasita kumpankapak chilli pankamanta,<br />

chincha pankamanta, shiwa pankamantapash<br />

a washka.<br />

Mushukwasitakaalmayariwan katakrinchik.<br />

ama [ama] adv. no. Ima rurashkata harkankapak,<br />

sakichinkapak rimay.<br />

Wasimanka ama rinkichu.<br />

amakulu [amagulu, amalu] s. sn. inflamación<strong>de</strong>ganglios.<br />

Runapa kunkapi shuk rumpashina,<br />

punkirishpa llukshirik.<br />

Juanawarmikaamakulu unkuytacharin.<br />

amallatak [amal y atak] adv. sn. ni dios<br />

quiera. Mana munashka ama paktachun.<br />

Amallatak yachashkatakunkarinkichu.<br />

Sin. amatak.<br />

amankay [amankay, amankaya] s. lirio,<br />

azucena. Shuk sisa ayllu.<br />

Amankay sisakapampapiwiñan.<br />

amapash [amapaš, amapiš] adv. aunque<br />

no. Ama nikpipash i matapash ruray.<br />

Paykunaamapash shamukpiñukarirkani.<br />

amarak [amarak, amara] adv. s. todavía.<br />

Imapash chayrak ama rurarichun nishpa harkay.<br />

Hampishka kashpaka amarak kanchaman<br />

llukshinachu.<br />

Sin.Chayrak a ma, manarak.<br />

amaru [amaru, amarun] s. boa. Tukuy machakuymanta<br />

ashtawan ya lli suni, runata, wiwatapash<br />

mikuklla, ya kupipash sachapipash<br />

kawsak.<br />

Ñukapaallkutakunanpunchashukamaru<br />

45

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!