Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu - Ministerio de Educación
Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu - Ministerio de Educación
Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu - Ministerio de Educación
- No tags were found...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
WAnkunA<br />
achka runakuna tantariy.<br />
Marka pushak rimashkata uyankapakmi<br />
wankurishun.<br />
Sin. Waykana, tantanakuna.<br />
wankuna [waŋguna] v. atar,amarrar,liar.<br />
Imakunatapash pillushpa watay.<br />
Rakukullutayantapakwankurkani.<br />
Sin. Tsutsukina, sipuna.<br />
wanlla [waŋlya, wanža] adj. productoóptimo.Alli,<br />
hatun, sumak mikuna muruku na.<br />
Wanlla papataapani.<br />
2. reserva<strong>de</strong>alimentosqueselleva. Raymi<br />
wasikunapi mi kunata karakpi wakaychishpa<br />
kikin wasi man apana.<br />
Sarapallaypikawanllatamihapirkani.<br />
3. s. bulla, griterío. Amsa amsa rimay.<br />
Makanakuypikawanllallamiuyarin.<br />
wanllana [waŋl y ana, waŋžana] v. guardar<br />
comida para llevar. Mashipa wasipi<br />
karakushka sumak mishki mikunata wasiman<br />
apay.<br />
Sisatiyakaatallparakuaychatachuriman<br />
wan llamurka.<br />
wantuk [waŋtux, wantug, wantu] s. floripondio.Killu,<br />
yurak sisayuk, unkuyta pichashpa<br />
hampina yura.<br />
Wayrashkaunkuytawantukwanpicharkani.<br />
wantuk shimi [waŋtug šimi] adj. labioleporinoLlikirishka<br />
shimi wacharik wawa.<br />
Kaywawakawantukshimi wacharirka,kunankañamialliyashka.<br />
Sin. Waka.<br />
wantuna [waŋduna, wiŋduna] v. llevar en<br />
camilla. Kawitushina rurashpa chay ha wapi<br />
imatapash churashpa apariy.<br />
Unkuywanwañushkawakrataallpautkuman<br />
wanturkanchik.<br />
wanu [wanu] s. abono. Tukuy wiwaku napa<br />
isma.<br />
Yapushkapichurankapakwanutañutukuni.<br />
waña [waña] s. tipo <strong>de</strong> mosca. Shuk<br />
chuspi.<br />
Wañakunakakupakunapitantarin.<br />
wañuchina [wañučina, wančina] v. matar,<br />
asesinar.Pikunatapash kawsayta kichuy. Antawallapishpaallkutakawañuchirka.<br />
wañurina [wañurina] v. enojarse,morirse<br />
<strong>de</strong>iras. Imamantapash shunku ukupi sinchita<br />
piñari y.<br />
Yankamantakaamawañuriychu.<br />
2. marchitarse. Ima yu rakuna, kiwakuna chakirinkapak<br />
kallariy.<br />
Kaysisakañami wañurishka.<br />
3. encogerse,achicarse. Awashkakuna uchillayay.<br />
Ñukapapunchukatakshakpimiwañurirka.<br />
Sin. 2 ankuyana, urmarina, 3 kuruyana, kintiyana,<br />
tu zuyana.<br />
wañushka [wañuška] adj. s. mortecina.<br />
Runapash, wiwapash kawsayta mana charik.<br />
Ushkukunawañushka wakratamikurka.<br />
2.muerto,difunto,cadáver.Kawsay illak.<br />
Unkuywanwañushka wiwatakamanamikunachu.<br />
Sin. 1 ismu; 2 aya.<br />
wañuna [wañuna] v. morir,fallecer,apagar.<br />
Kawsay tukuriy.<br />
Llulluwawaka sipikuhuwanmiwañurka.<br />
wañuy [wañuy] s. muerte. kawsay pitirik<br />
pacha.<br />
Wañuykatukuykawsakkunapakchayan.<br />
Sin. pitiriy.<br />
wapsi [wapsi] s. vapor; atmósfera. Allpamanta<br />
lluksik samayshina, yakulla samay.<br />
Tamyashkakipa,intikukpikawapsi rikurin.<br />
wara [wara] s. pantalón. Siki tullumanta<br />
chakikama ishkay tutuyuk churana.<br />
Inkapachapikawaratachurankapakkawarachikuyraymitarurakkashka.<br />
warak warak [warak warak] adv. sc. <strong>de</strong><br />
mal humor. Piñarishpalla rimak.<br />
Manayachashkamantami warak warak yachachinki.<br />
waranka [waraŋga] num. mil. Chunka<br />
kutin patsakyashka.<br />
Waranka kullkita mana charinichu, chaymantamanarantinipashchu.<br />
waranku [waraŋgu] s. hojas<strong>de</strong>árbolmedicinalparalavarelcabello.<br />
Uchilla pankayuk,<br />
pankapi hampita charik, umata mayllankapak<br />
alli yura.<br />
Warankuwanakchatamayllani.<br />
2. plantaconvainassimilaralchocho,útil<br />
paracurtirelcuero.Tawrishina rikurik yura,<br />
wiwa karakunata chakichinkapak kak.<br />
Warankuwan llamakarataamukyachini.<br />
152