Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu - Ministerio de Educación

A
achachay [ačačay, ačačaw, atsatsay] interj.
expresióndefrío.Yapa chiri kakpi rimay.
Wawakunakaachachaynishpachayamun.
Sin. Chiri chiri.
achachaw [ačačaw, ačučuy] interj. amz.
expresióndecalor.Yapa rupay tiyakpi rimay.
achachaw, mikunakarupakmikashka.
Sin. Araray, rupakuk.
achka [ačka, ačika, aška] adv. bastante,
harto, mucho.Imatapash tawkata, tawka tiyakta,
mana ashallata rikuchik.
Chakramantakaachka saratamipallarkani.
Sin. Ashtaka, hatunta, pachan, tawka, llashak.
achik [ačix, ačig, ači] s. luz,claridad,claro.
Killamanta, intimanta, kuyllur manta llukshik
llipyarik; imatapash rikunkapak kak.
Tamyapunchapikaachikka manarikurinchu.
achiklla [ačixl y a] adj. lúcido,claro,nítido.
Killamanta, intimanta, kuyllur manta llukshik
ancha llipyarik; imatapash rikunkapaklla kak.
Tamyapunchakamanaachikllachukan.
Sin. chuya.
achikmama [ačikmama, ačimama] s. S.
madrina. Wawa shutirikukpi markak warmi.
Achikmamakaachikwawamankatantatami
kamarin.
achikyana [ačixyana, ačigyana] v. brillar.
Inti killa llukshimushpa punchayachimuna.
Killakaamsatutapimiachikyachin.
achikyaya [ačikyaya, ačiyaya] s. S. padrino.
Wawata shutirikukpi markak kari.
Ñukaka,kaywawapaachikyayamikani.
achillik-yaya [ačilikyaya, ačilyaya, atsilyaya]
s. sn.dios. Runakunapa yuyaypi tukuyta
ushak, tukuyta kuk.
Achillikyayamiyachaytakaushachirka.
Sin. Apunchik, pachakamak, achiktayta, atsil,
achillyaya.
achira [ačira, ačera, atsira] s. achera. Papashi
na raku muyu, allpa ukupi pukuk mishki
mikuna
Ashakunukllaallpapimiachiratakatarpun.
achukcha [ačukča, ačugča, ačuxča] s.
achogcha. Purutushina ankushpa pukuk,
waylla muru, shunkupi yana muyuyuk, yanushpa
mikuna yuyu.
Wasipikaachukcha lukrutamikurkani.
achupalla [ačupal y a, ačupaža, ačupil y a]
s.s. achupalla. Kashayuk panka, uchilla chawarshina,
sunilla amuk pankayuk yura.
Allpasaywapimiachupalla yuratakatarpuni.
ahana [axana] v. ofender, insultar, denigrar.
Pitapash piñachishpa rimana.
Yayakayankamanta,wawatamiahan.
Sin. kamina, takurina.
akankaw [akaŋgaw, akaŋgu] s. amz. variedaddepava.
Aw aw nishpa takik, yana patpayuk,
puka kunka hatun pishku.
Akankaw pishkukasachapimikawsan.
akapana [akapana, xakapana] s. s. remolinodeviento.
Sinchi wayra tukuyta hatarichishpa
muyuk.
Wasikatatakaakapanamiaparka.
akapana [akapana] s. Júpiter. Intipa ayllupi
tiyak rumpu.
akcha [akča, axča, agča] s. pelo,cabello.
Runapa umamanta ñañu puchkashina wiñak.
Akcha rutuchishkakashpapashrunallatakmi
sakirin.
akcha shuwa [akča šuwa] s. s. libélula,
cortapelos. Shuk chuya rikrayuk, yakupi ar -
mak chillikshina rikurik.
Akchashuwakalarkapimitiyan.
Sin. chikaru.
akichana [axičana, akičana] v. s. cerniren
harnerooencedazo. Achka hutkuyuk antapi
imatapash shushuna.
¿Palantahakutachuakichakunki
Sin. Shushuna.
akirinri [axiriŋri, axiximbri, axikimbri] s. jengibre.
Uchushina hayak, mishki ashnak,
wiksa nanaypa, kunka nanaypa upyana
hampi.
43