Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu - Ministerio de Educación

kawsak, pilisshina mirarik.
Wamrapaumapikañamiusa huntashka.
usana [usana] v. despiojar. Usakunata umamanta
anchuchina.
Paypamamamiwawatakausakurka.
ushay [ušay] v. poder,sercapazde... Ima
llamkaytapash rura yta utipana.
Allpata wachuy punchapika minkata ruray
ushanchik.
ushku [ušku] s. amz. gallinazo. Ismu aychakunata
mikuk, yana patpayuk, llushti umayuk
pishku.
Ushkukaushuwañushkatamikukun.
Sin. Ullawan ka.
ushpitu [ušpitu] s. amz. variedad de venado.Uchpamillmayukuchillataruka.
Ushpitu wiwakasachaukullapimikawsan.
Sin.Taruka.
ushu [ušu] s. burro,asno. Kipikunata aparik,
mana runakunapa mikuna aychayuk wiwa.
Kiwakunata ushupiapachishpallaktakunapikawiwakunamankaranchik.
ushukullin [ušukul y in] s. na. variedadde
culebra. Pala aychayuk, ismu panka ukupi
sirik millay machakuy.
Ushukullin kanikpikawañunallamikan.
Sin. Pushllu.
ushun [ušun] s. amz. plantasilvestre. Ima
yurapash mana tarpushka muyumanta
wiñak.
Chinikaushun yuramikan.
Sin. Chas, wala, purun, iñil.
ushushi [ušuši, uši] s. hija. Yaya, mama pa
warmi wawa.
Kanpa ushushika kunan punchakunaka
hatunpushakwarmimitukushka.
ushuta [ušuta] s. sandalia,zapato. Kara -
manta, shukkunamantapash, chakipi chura -
rinkapak rurashka.
Paypayurakushutamichurakuni.
uspun [uspun, puzun, pusun] s. s. panza.
Runa wiksapi, wiwa wiksakunapi tiyak mikushka
tantarina hatun chunchulli.
Wakrauspuntayanunkapakrantikllarini.
Sin. pusun.
usturiw [usturiw, usturyu] s. na. variedad
degavilán. Usturiw usturiw nishpa takik, inti
punchakuna hawapi wampurayak pishku,
uturunku
shuk llaktakunapika inti anka nishka.
Usturiw pishkuka sara chakra hawapimi
paypashutitatakishpawampurayakun.
Sin. Inti anka.
usuchina [usučina] v. amz. derrochar,desperdiciar.
Achka murukuna pukukpi mana
wakaychishpa usu usu mikuy.
Achkamurupukukpikaamausuchinkichu.
usun [usun] s. ciruela,capulí. Mishki muyuyuk,
pukayashpa, yana tukushpa muru.
Cañarllaktapikamishkiusunmipukun.
Sin. kapuli.
usuna [usuna] v. amz. abundar. Muyukuna,
mikunakuna, churanakuna, imakunapash
achka tiyay, achka tukuy.
Ñukapachakrapiachkapalantamiusukun.
Sin. kamana, nanakllakana.
usu usu [usu usu] adv. despercio, malversación.
imapash ñapash tukuchik.
Wawakatantatakausu usumimikurka.
usyay pacha [usyay pača] s. verano.
Rupay killakunami kan. Tamyaka manallatak
tiyanchu.
Usyay pachapimimurukunatapallanchik.
Sin. Inti pacha.
utipana [utipana] v. amz. poder,sercapaz.
Imatapash rurayta ushay.
Wawakunaka imata rurankapakpash yapa
utipanmi.
Sin. Ushana, tukuna.
utka [utka, uxta, ugta, utixa, utya, uča] adv.
rápido,pronto,breve,apurado. Mana unayay,
wayrashina imatapash rura y.
Ñallatamyanka,wasimanutka shamuy.
Sin. Ninanta.
utkana [utkana, uxtana, utixana, ugtana, utyana,
uča na] v. apurar,acelerar,hacercon
rapidez. Imatapash mana unayashpa ruray.
Tukuyminkapillamkakkunautkashunchik.
utku [utku] s. algodón. Yurak millmashina,
yurapi pukuk, puchkashpa churanakunata
awana yura millma.
Utku churanakunami ñukanchikpa ukkunpakkaallikan.
uturunku [uturunku] s. tigre.Misishina rikurik,
muru millmayuk, yurapi, hutkupi puñuk,
aychallata mikuk sacha wiwa.
Sachakunallapimiuturunku wiwakakawsan.
147