Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu - Ministerio de Educación

intunA
chuspikuna, putankuna, mama kurukuna
mishki mikunapi tantarina.
Tawkapunchataaychatamanawakaychikpikachuspikunaintun.
intuna [iŋduna] v. amz. amontonarsepersonasoanimales.
Wiwakuna, ru nakuna tantarina.
Rimanakuypikaachkarunamiinturka.
2. s. colaboración. Imapipash yanapana.
Minkapika intuykunawan utkalla llamkanchik.
Sin. 1 Waykana; 2 yanapana.
iñil [iñil] s. ss. plantasilvestre. Mana tarpushka
muyumanta wiñak yurakuna.
Iñilkunakahampi,mikunayurakunapashmi
kan.
Sin. Chas, wala, purun, ushun.
iñina [iñina] v. creer, asentir, testimoniar,
tenerfe. Shukpayuyaykunataallikakpimana
allikakpipashchaskiy.
Umuwillashkatakatukuykunaiñinllami.
iñu [iñu] s. s. cosadiminutainvisible. Pikishina
yapa uchilla rikurik.
Añanku kuruka iñushina may uchillami,
manañawiwanllakarikuyushanachukan.
2. s. nigua. Shuk uchilla pikishina yawarta
chun kak.
Kuchikunapachakikunapiiñu yaykushpaka
kaninllami.
3.punto. Shuk takayta rurakpi uchilla hutkushina
sakirik.
Shukyuyaytakillkashpatukuchishpakashuk
iñutachuranamikan.
irki [irki] adj. s. débil;flaco,raquítico. Runa
kashpa, wiwa kashpapash mana mikushpa
wañunalla tukushka. Yapa tsalamanta tullulla
rikurik.
Chayirki runakallakillamitikramushka.
Sin. Api, chusu, sam pa.
ishkantin [iškaŋdiŋ, iškaŋdi] adv. ambos,
pareja,par. Ishkaypura.
Quitollaktaman ishkantin shamurkanchik.
ishkantishun [iškaŋdišun] expresión para
brindar. Mashipura imatapash upyakushpa
rimay.
Pushakkunashamushkamantamiishkantishun.
Sin. Upyashun.
ishkay [iškay, iški] num. dos. Shuk yupayta
katik.
Paykunakaishkay wawallatamicharin.
ishkuna [iškuna, iskuna, wiškuna] v. desgranar.Karata
paskashpa murukunata surkuy.
Usyapachapikasaratachakichinkapakmiishkunchik.
Sin. Chiwana.
ishpapuru [išpapuru] s. vejiga. Yaku-ishpa
tantarina puru.
Manaishpapuru yaku-ishpahuntatakacharinachukan.
ishpana [išpana] v. orinar. Ishpapurupi tanta
rishka yakukunata pakchaman llukshichina.
Yakutayalliupyashpakaachkatamiishpanchik.
Sin. Yaku-ish pana.
ishpinku [išpiŋgu] s. árboldecanela. Mishkita
ashnak yura, sisapash, karapash yakuta
mishkiyachikmi kan.
Chiripika ishpinkuta timpuchishpa upyashpamikunukyanchik.
isi [izi, igzi] exp. amz. expresióndespectiva
a los niños (mocosos). Wawata piñashpa
rimay.
Isi wawakunatakaamatantanakuymanyaykuchinkichu.
isi [izi, igzi] s. tu. sarna. Runa aychapi muruklla
llukshishpa yapa shikshi chik unkuy.
Wawakunataisi hapikpikaachkatamihayak
yurakunawanhampinchik.
isiyana [iziyana, idziyana] v. sc. emperrarse.
Wawa yapata wakashpa mamamanta
mana karuyana.
Kaywawakamamamantaisiyanka.
iska [iska, isku] s. fósforo. Ninata hapichik
rumishina.
Yanunkapakka iska kaspitamimutsunchik.
isku [isku, išku] s. cal,yeso. Yurak allpashina
wasi pirkakunata tullpukpi yu rakta sakik.
Kunanpachawasikunakaiskuwanyurakyachishkallamikan.
Sin. Pukshi.
islampu [islambu, islaŋbu, islabuŋ] s. amz.
bolsotejidodehilodechambira. Champira
kawchushka wan awashka uchilla shikra.
72