Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu - Ministerio de Educación
Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu - Ministerio de Educación
Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu - Ministerio de Educación
- No tags were found...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
WirA<br />
Sin. Unancha.<br />
wira [wira, bira, ira] s. manteca, aceite,<br />
grasa. Mikunapi churankapak, kamchankapak<br />
wiwamanta, yuramantapash surkushka<br />
yakuyaklla apishina.<br />
Wirawansaratakamcharkani.<br />
2 adj. gordo,grasoso.Rakulla, mana irki kak.<br />
Wira kuchitawañuchirkani.<br />
wirakchuru [wirakčuru, virakčuru] s. huirac<br />
churo. variedad<strong>de</strong>avecantora. Killu patpayuk<br />
yana pishku, sumakta takik.<br />
Tutamantakunakawirak churu pishkukasumaktamitakin.<br />
Sin. chuku.<br />
wirakucha [wirakuča, virakuča, wiraxuča]<br />
s. divinidad<strong>de</strong>lincario. Inkakunapa apunchik<br />
yaya.<br />
Wirakuchakainkakunatasamaytakukkashka.<br />
2. término que se refiere a los españoles y<br />
mestizos. Mana runa kakpi mishukuna nishpa<br />
rimay.<br />
Panikawirakuchawan sawarishkallakitukurka.<br />
wirakwirak [wirakwirax] interj. sc. gritoininteligible.<br />
Achka runakunapa kapariy. Upa<br />
runamiwirakwirak rikuyarin.<br />
wiriwiri [wiriwiri] s. amz. variedad<strong>de</strong>pájaro.<br />
Yana rikurik, wiriwiri nisha kaparik pishku.<br />
Wawawiriwiritayuramantahapimuni.<br />
wirpa [wirpa] s. labiosuperior(versipri). Rimakpi,<br />
mikukpi kuyurik hawa shimi kara.<br />
Paykawakuwirpatamicharin.<br />
wiru [wiru, biru, iru] s. caña . Mishki ya -<br />
kuyuk, sukusshina tu lluyuk, sarashina panka -<br />
yuk yura.<br />
Wirutakachumkankapakrantirkani.<br />
wishina [wišina, bišina, išina, wiša] s. cuchara.<br />
Ka llanamanta mikuna sankuta wishinkapak<br />
ru rashka.<br />
Kaspiwishinatarantimuni.<br />
wishinka [wišiŋga, išiŋga, wišina] s. amz.<br />
red pequeña para pescar. Challwata ha -<br />
pinkapak champira kawchumanta awashka<br />
ha tun shikrashina rikurik.<br />
Wishinkawankachallwatahapirkani.<br />
wishina [wišina, bišina, išina] v. cogerlíquidos<br />
y granos. Murukunata, mikunata, yakuta,<br />
mulupi hapishpa churay.<br />
Aswatapillchipiwishiy.<br />
wisiyana [wisiyana, wisyana] v. scs. expandirse<br />
substancias grasosas. Wirakuna<br />
yakuyashpa talli riy.<br />
Kuywirakaninapiwisiyarka.<br />
wistu [wistu, wištu, wiksu, ] adj. encorvado;<br />
<strong>de</strong>forme<strong>de</strong>laboca,torcido,baldado. Imapash<br />
chulla chulla kak; patay pukru kakmi.<br />
Paypashimikawistumikan.<br />
Sin. winku.<br />
wistuna [wistuna, istuna, wištuna, ištuna] v.<br />
s. torcerse,<strong>de</strong>formarse. Ñañu kaspikunata<br />
imakunatapash kumuyachiy.<br />
Wakratawatakpikapuliyurawisturka.<br />
wita [wita] s. amz. lugarlleno<strong>de</strong>maleza.<br />
Achka kiwayuk, ka shayuk, ankukunayuk,<br />
uchilla yurakunayuk pampa.<br />
Kayakawitamanrishanini.<br />
witayana [witayana, itayana] v. amz. cubrirse<br />
<strong>de</strong> maleza. Chushak pankaku na,<br />
chushak chakrakuna, kiwamuy tukuy.<br />
Chakrapimiwitayashka.<br />
wituk [witux, itux] s. amz. árbolconfruto<br />
coloranteparapintarlacarayelcabello.<br />
Akchata yanayachinkapak, ñawita, rikrata<br />
shuyurinkapak yana yakuyuk muyu.<br />
Pukllashpawituwanñawitayanayachini.<br />
wiwa [wiwa, wiba, uywa] s. s. animal. Wakinka<br />
runata yanapak, wa kinka runa mikuna<br />
aychata charik , runata manchachik.<br />
Wakinwiwallamirunatayanapashpakawsan.<br />
2. amz. animaldoméstico. Wakra, allku, misi,<br />
kuchi, shukkunapash runawan kawsak.<br />
Chaywiwakaukuchatahapin.<br />
wiwana [wiwana, wibana, uyway] v. amz.<br />
domesticar,amansar. Wiwata wasipi yachachiy.<br />
Andréskawawakushillutawiwarka.<br />
156