Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu - Ministerio de Educación
Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu - Ministerio de Educación
Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu - Ministerio de Educación
- No tags were found...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Charapa wiwaka hatun mayukunapimi<br />
kawsan.<br />
charina [čarina] s. scs. mancera.Yapuna<br />
kaspipi shuk uchilla kaspita hapirichun<br />
churashka.<br />
Alli yapunkapakka sinchi charinatami ruranki.<br />
charina [čarina] v. sujetar,sostener,tener.<br />
Imatapash harkana, hapina.<br />
Yayaka wawa ama urmachun makimanta<br />
charin.<br />
charki [čarki, tsarki, žarki] s. scs. cecina,<br />
carneseca. Wiwakunapa chakishka aycha.<br />
Charki aychatapapawanyanushpamikuni.<br />
charkina [čarkina, tsarkina] v. cecinar,<br />
secarcarnealsol.Aychata kayman chayman<br />
kuchushpa chakichina.<br />
Llamaaychatasumaktamishkichishpaintipi<br />
charkinki.<br />
chas [čas] s.ca. brote<strong>de</strong>semillascaídasen<br />
lassementeras. Chakrapi urmashka muyukuna<br />
wiñariy.<br />
chas wiñashkapapatahallmani.<br />
Sin. Ushun, purun, wala, iñil.<br />
chaska [časka] s. planetaVenus. Hawa pachapi<br />
intishina llipyak, tutamantata, chishiyakpipash<br />
rikurik rumpu.<br />
Ñawpa pachapika, inkakunaka chaskata<br />
muchakkarka.<br />
chaski [časki] s. mensajero, correo. Ñawpa<br />
pachapi, apukunapa willaykunata apak.<br />
Wawakunakachaskitarurashpapukllan.<br />
chaskina [časkina] v. recibir,aceptar,admitir.<br />
Imakunatapash hapina.<br />
Wawawasimantikramukpimamakakushilla<br />
chaskin.<br />
2.s.Recibimiento y bendiciones que dan los<br />
padres y padrinos a los novios. Yayamama,<br />
achikyayamama kunaykunata kushka.<br />
Rukuyayasawariypikachaskiytakun.<br />
chaspina [časpina, čapsina, čawsina] v. sacudir.<br />
Imakunapash urmachun sinchita kuyuchina.<br />
Yurakunamanta allpa llukshichun sinchita<br />
chaspin.<br />
chasu [času, čazu] adj. ss. aculturado. Kikinpa<br />
sapi kawsayta mana charik. Shuktakkunapa<br />
kawsayta hapik.<br />
CHAWCHA<br />
Chasukunakarunakashkatakamanayuyanchu.<br />
Sin. Chinkarishka.<br />
chawa [čawa] adj. crudo,semicocido. Manarak<br />
yanurish ka mikuna murukuna.<br />
Chawa kamchatamikushpawiksakawakllirin.<br />
2. leñaver<strong>de</strong>. Mana cha kishka yanta.<br />
Chawa yantawanyanunkapakkaachkapachatamimutsurinchik.<br />
chawamanku [čawamanku] s. amz. pájaro<br />
chaguamango. Sumak patpayuk pishku.<br />
Chawamankukaantisuyupimitiyan.<br />
chawar [čawar, tsawar, sawar] s. s. cabuyo,<br />
penco, maguey. Sapimantapacha pankasapa,<br />
suni ka shayuk yura.<br />
Ñukapa chakrapi chawar harkata churarkani.<br />
chawar kiru [čawar kero, čawar kiru,<br />
tsawar kiru] s. s.ma<strong>de</strong>ra<strong>de</strong>penco,ma<strong>de</strong>ro<br />
o maguey. Sisa chakirishka washa suni<br />
kaspi tukushpa sakirik.<br />
Ñawpayayakunakachawar kiruwanmiwasi<br />
kumpatakarurakkarka.<br />
2. adj. persona alta y <strong>de</strong>lgada. Sunilla,<br />
ñañulla runa.<br />
Wamrakachawar kirushinallakan.<br />
Sin.2Hatun.<br />
chawar mishki [čawar miški, tsawar<br />
miški] s. s. pulque,aguamiel,jugo,acresegregado<br />
<strong>de</strong>l penco, bebida extraida <strong>de</strong> la<br />
base <strong>de</strong>l penco. Pukushka chawar sapita<br />
hutkukpi mishki yaku llukshik, mikunakunata<br />
mishkichinkapak may alli.<br />
Ñukapa mamaka chawar mishkiwanmi<br />
pukaapitakayanun.<br />
chawana [čawana] v. or<strong>de</strong>ñar,exprimir,escurrir.Wakra<br />
ñuñuta, takshashkata,<br />
yanushka murukunatapash kapina.<br />
Payka lumu yanushkata aswa rurankapak<br />
chawan.<br />
Sin. Kapina.<br />
chawcha [čawča] adj. <strong>de</strong>licado,dulce,sabroso;quemaduraosecocinarápido.<br />
Hawalla,<br />
raku, mishki, utka yanurik, pukurikpash<br />
murukuna. Chawcha papayanushkakamay<br />
sumakmikuymikan.<br />
Sin. Mishki, patashka.<br />
55