Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu - Ministerio de Educación
Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu - Ministerio de Educación
Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu - Ministerio de Educación
- No tags were found...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
CHiWillA<br />
2. regar,botar,esparcir.Imatapash karu karupi<br />
shitana.<br />
Urkuallpapitarpunkapakkaachkamurukunatamichiwanchik.<br />
3. <strong>de</strong>sgranar.Murukunata ishkuy.<br />
Yanunkapakpurututachiwanchik.<br />
Sin. 2 hichana, chak chuna, shitana; 3 ishkuna.<br />
chiwilla [čiwil y a, čiwiža] s. piña.Achupallashina<br />
pankayuk, yunka llaktapi pukuk mishki<br />
hatun muyu.<br />
Aswamishkikachunkachiwillatami churan.<br />
chiwillu [čiwil y u] s. sn. pájaro solitario, pájaro<br />
colorado. Puzu patpayuk, pukalla kaskuyuk<br />
pishku.<br />
Chiwillukatutamantapimisinchitatakin.<br />
Sin. uchukutak.<br />
chiwlli [čiwl y i] s. amz. pájaro <strong>de</strong> verano.<br />
Uchpa patpayuk, suni chakiyuk allpapi, chiwlli<br />
chiwlli nishpa wakak pishku.<br />
Usya pacha chayamukpika achka chiwlli<br />
pishkumichakrakunapikapurin.<br />
chiya [čiya, tsiya, tsia, sia] s. liendra. Usakuna<br />
wachash ka lulun.<br />
Llakimantakanpaakchapichiyakunahuntashka.<br />
chiyun [čiyun] s. amz. pájaroquehabitaa<br />
laorilla<strong>de</strong>losríos. Yana patpayuk chiyun<br />
chiyun nishpa wakak, yaku manyakunapi<br />
kawsak pishku.<br />
Mayumanyapichurashkakukayutakachiyun<br />
pishkumimikushka.<br />
chucha [čuča] s. raposa. Kuchishina suni<br />
sinkayuk, raku millmayuk, suni chupayuk,<br />
mishki aychayuk wiwa.<br />
Chuchakalulunkunatamikushpamaymishkiaychayukmikan.<br />
Sin. Wanchaka, sinik.<br />
chuchi [čuči] s. pollo,polluelo. Lulunmanta<br />
chayrak llukshishkalla llullu atallpa.<br />
Chuchitakakuyashpamiwiñachinakanchik.<br />
chuchu [čuču, čuku] s. seno,teta,pezón,<br />
ubre. Wawaman tsunkachina ñuñu aycha.<br />
Mamakakikinchuchuwanmiwawatakawiñachin.<br />
chuchuk [čučuk] s. mamífero. Ñuñuta<br />
chumkak.<br />
Wawaallkukachuchuk wiwamikan.<br />
chuchuka [čučuka] s. choclococido<strong>de</strong>shidratado.<br />
Chukllu yanushkata intipi alli chakichishka.<br />
Raymipika chuchuka apitaka<br />
sumaktamimikurkanchik.<br />
2. adj. arrugadopormojarse.Yakupi tiyaymanta<br />
sipu tukushka murukuna, takshakpi<br />
sipu tukushka .<br />
Chakishkahabastayakuwanchurashpapakarichikpikachuchukami<br />
tukun.<br />
chuchu ñawi [čuču ñawi] s. pezón. Chuchupa<br />
umashina.<br />
Llulluwawaka chuchu ñawita chumkan.<br />
chuchuna [čučuna, čukuna] v. mamar,lactar.<br />
Llullu wawakuna, wiwakunapash ñuñuta<br />
chumkana.<br />
Wawakaalliwiñankapakka,mamapañuñuta<br />
chuchun.<br />
chukchina [čuxčina, čugčina] v. recogerresíduos<strong>de</strong>lascosechas.<br />
Chakrakunapi puchushka<br />
murukunata pallay.<br />
Yayakaachkapapatami chukchin.<br />
Sin. Challay, challiy.<br />
chukchu-unkuy [čukču unkuy] s. Paludismo.<br />
Ima millay unkuykuna, chuspi kanishkamanta<br />
yunka, guzu llaktapi tiyak.<br />
Chukchu unkuykasinchimikan.<br />
chukchuwasu [čukčawasa, čučuwasa,<br />
čučwa ša] s. árbolcuyacortezaseusapara<br />
curar el reumatismo. Pu ka karayuk, karamanta<br />
yawarshina llukshik yura. Kara yanushka<br />
yakuta upyakpi tullu nanayta hampik.<br />
Chukchuy unkuy hapikpika chukchuwasu<br />
kaspiyakutaupyani.<br />
Sin. Kurikaspi.<br />
chukchuna [čuxčuna, čukčuna, čugčuna]<br />
v. temblar, tiritar por escalofrío. Manchaymanta,<br />
piñaymanta, kushikuymantapash<br />
ukku kuyurina.<br />
Kariwayrasumanrishpakaachkachirimanta<br />
chukchunchik.<br />
Sin. Manchana.<br />
chuki [čuki] s. tipo <strong>de</strong> arma. Imapash makanakuypi<br />
ima. Makanakuypika runakunatakachukiwanwañuchishka.<br />
chuki [čuki] s. amz. perico,tipo<strong>de</strong>pájaro.<br />
Waylla millmayuk, wichu wichu nishpa takik,<br />
yapa uchilla pishku.<br />
Chuki pishkukunakaachkatamichakrapika<br />
60