27.01.2015 Views

Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu - Ministerio de Educación

Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu - Ministerio de Educación

Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu - Ministerio de Educación

SHOW MORE
SHOW LESS
  • No tags were found...

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

CHiWillA<br />

2. regar,botar,esparcir.Imatapash karu karupi<br />

shitana.<br />

Urkuallpapitarpunkapakkaachkamurukunatamichiwanchik.<br />

3. <strong>de</strong>sgranar.Murukunata ishkuy.<br />

Yanunkapakpurututachiwanchik.<br />

Sin. 2 hichana, chak chuna, shitana; 3 ishkuna.<br />

chiwilla [čiwil y a, čiwiža] s. piña.Achupallashina<br />

pankayuk, yunka llaktapi pukuk mishki<br />

hatun muyu.<br />

Aswamishkikachunkachiwillatami churan.<br />

chiwillu [čiwil y u] s. sn. pájaro solitario, pájaro<br />

colorado. Puzu patpayuk, pukalla kaskuyuk<br />

pishku.<br />

Chiwillukatutamantapimisinchitatakin.<br />

Sin. uchukutak.<br />

chiwlli [čiwl y i] s. amz. pájaro <strong>de</strong> verano.<br />

Uchpa patpayuk, suni chakiyuk allpapi, chiwlli<br />

chiwlli nishpa wakak pishku.<br />

Usya pacha chayamukpika achka chiwlli<br />

pishkumichakrakunapikapurin.<br />

chiya [čiya, tsiya, tsia, sia] s. liendra. Usakuna<br />

wachash ka lulun.<br />

Llakimantakanpaakchapichiyakunahuntashka.<br />

chiyun [čiyun] s. amz. pájaroquehabitaa<br />

laorilla<strong>de</strong>losríos. Yana patpayuk chiyun<br />

chiyun nishpa wakak, yaku manyakunapi<br />

kawsak pishku.<br />

Mayumanyapichurashkakukayutakachiyun<br />

pishkumimikushka.<br />

chucha [čuča] s. raposa. Kuchishina suni<br />

sinkayuk, raku millmayuk, suni chupayuk,<br />

mishki aychayuk wiwa.<br />

Chuchakalulunkunatamikushpamaymishkiaychayukmikan.<br />

Sin. Wanchaka, sinik.<br />

chuchi [čuči] s. pollo,polluelo. Lulunmanta<br />

chayrak llukshishkalla llullu atallpa.<br />

Chuchitakakuyashpamiwiñachinakanchik.<br />

chuchu [čuču, čuku] s. seno,teta,pezón,<br />

ubre. Wawaman tsunkachina ñuñu aycha.<br />

Mamakakikinchuchuwanmiwawatakawiñachin.<br />

chuchuk [čučuk] s. mamífero. Ñuñuta<br />

chumkak.<br />

Wawaallkukachuchuk wiwamikan.<br />

chuchuka [čučuka] s. choclococido<strong>de</strong>shidratado.<br />

Chukllu yanushkata intipi alli chakichishka.<br />

Raymipika chuchuka apitaka<br />

sumaktamimikurkanchik.<br />

2. adj. arrugadopormojarse.Yakupi tiyaymanta<br />

sipu tukushka murukuna, takshakpi<br />

sipu tukushka .<br />

Chakishkahabastayakuwanchurashpapakarichikpikachuchukami<br />

tukun.<br />

chuchu ñawi [čuču ñawi] s. pezón. Chuchupa<br />

umashina.<br />

Llulluwawaka chuchu ñawita chumkan.<br />

chuchuna [čučuna, čukuna] v. mamar,lactar.<br />

Llullu wawakuna, wiwakunapash ñuñuta<br />

chumkana.<br />

Wawakaalliwiñankapakka,mamapañuñuta<br />

chuchun.<br />

chukchina [čuxčina, čugčina] v. recogerresíduos<strong>de</strong>lascosechas.<br />

Chakrakunapi puchushka<br />

murukunata pallay.<br />

Yayakaachkapapatami chukchin.<br />

Sin. Challay, challiy.<br />

chukchu-unkuy [čukču unkuy] s. Paludismo.<br />

Ima millay unkuykuna, chuspi kanishkamanta<br />

yunka, guzu llaktapi tiyak.<br />

Chukchu unkuykasinchimikan.<br />

chukchuwasu [čukčawasa, čučuwasa,<br />

čučwa ša] s. árbolcuyacortezaseusapara<br />

curar el reumatismo. Pu ka karayuk, karamanta<br />

yawarshina llukshik yura. Kara yanushka<br />

yakuta upyakpi tullu nanayta hampik.<br />

Chukchuy unkuy hapikpika chukchuwasu<br />

kaspiyakutaupyani.<br />

Sin. Kurikaspi.<br />

chukchuna [čuxčuna, čukčuna, čugčuna]<br />

v. temblar, tiritar por escalofrío. Manchaymanta,<br />

piñaymanta, kushikuymantapash<br />

ukku kuyurina.<br />

Kariwayrasumanrishpakaachkachirimanta<br />

chukchunchik.<br />

Sin. Manchana.<br />

chuki [čuki] s. tipo <strong>de</strong> arma. Imapash makanakuypi<br />

ima. Makanakuypika runakunatakachukiwanwañuchishka.<br />

chuki [čuki] s. amz. perico,tipo<strong>de</strong>pájaro.<br />

Waylla millmayuk, wichu wichu nishpa takik,<br />

yapa uchilla pishku.<br />

Chuki pishkukunakaachkatamichakrapika<br />

60

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!