Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu - Ministerio de Educación
Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu - Ministerio de Educación
Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu - Ministerio de Educación
- No tags were found...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Sin. Chuku, hamu, hullu.<br />
chikanyachina [čikanyačina, šikanyačina,<br />
č h ikanyačina] v. clasificar,separar,apartar,<br />
diferenciar. Imakunatapash tantarishkamanta<br />
karuyachishpa churana.<br />
Wawakunapukllaykunatariksichunkatantachichishpa,chikanyachina.<br />
chikaru [čikaru, tsikaru] s. amz. libélula,<br />
cortapelos. Shuk chuya rikrayuk, yakupi ar -<br />
mak chillikshina rikurik, shuk llaktakunapi akchashuwa<br />
shutiyuk kan.<br />
Chikarukamayukunapimitiyan.<br />
Sin. Akcha-shuwa.<br />
chiki [čiki] adj. malaugurio,<strong>de</strong>sgracia,adversidad,infortunio,crisis.<br />
Llaki shamunata<br />
rikuchik.<br />
2. amz. ineptoencasería. Wiwakunata hapinapi<br />
mana ushak.<br />
Sin. 1 Tapya.<br />
chikin chikin [čikiŋ čikin] s. amz. variedad<br />
<strong>de</strong>pájaropequeño. Uchpa patpayuk chakrakunapi<br />
kawsak uchilla pishku.<br />
Ñukapachakrapikaachkachikin chikinkunamitiyarishka.<br />
chiknina [čixnina, čiknina, čignina, tsixnina,<br />
tsiknina, tsignina] v. snc, amz. Despreciar,<br />
odiar,aborrecer. Mana allipi churashpa piñana,<br />
millana.<br />
Millay shunku mishukunataka achkatami<br />
chikninchik.<br />
Sin. millana.<br />
chikta [čixta] s. grieta, partido,resquebrajado,rajado.<br />
Mama allpa kashpa, ima sinchi<br />
pirkakuna, kaspikuna chawpirishka.<br />
Cotopaxiurkuumapichiktamitiyan.<br />
2. amz. brazo<strong>de</strong>lrío. Hatun mayupa yaku<br />
rikra.<br />
Uray chiktapimi yaku aychakunataka<br />
hapirkani.<br />
chiktana [čixtana, čiktana] v. s. rajar,partir,<br />
hen<strong>de</strong>r,resquebrajar.Kaspikunata, kullukunata<br />
rakina.<br />
Wasichinkapakkakaspikunatakachawpipimi<br />
chiktan.<br />
2. amz. <strong>de</strong>sviarunrío.Mayu yakuta paypa<br />
ñanmanta shukman aysay.<br />
Kaymayutaurkuwashatakachankapakka<br />
allpatachiktanchik.<br />
CHillpinA<br />
Sin. 1 Rakina, rakrayana, shallina.<br />
chikwan [čikwan] s. amz. pájarito<strong>de</strong>plumajecafé.<br />
Uki patpayuk uchilla pishku.<br />
Antisuyurunakunakachikwan pishkutami<br />
wasipicharin.<br />
chilina [čilina] s. naranja. Yunka llaktakunapilla<br />
wiñashpa pukuk muru, purushina mishki<br />
mikunata aparik hatun yura.<br />
Rantinapampamanrishpakachilinataapamunki.<br />
Sin. laranha.<br />
chillchill [čilčil, čilžil] s. s. variedad <strong>de</strong><br />
plantamedicinal. Uchilla tawrishina yura.<br />
Llamauhuhapikpichillchill yurawanhampinchik.<br />
chilli [čil y i] s. amz. palmera cuyas hojas<br />
sirve para techar viviendas. Chinchashina<br />
pankayuk puntsuta charik, awashpa wasita<br />
katankapak, kunampushina rikurik yura.<br />
Sachamanta chilli pankataka wasita kumpankapak,<br />
muyutaka mikunkapakmi apamunchik.<br />
chillik [čil y ik] s. amz. Langosta. Achkata mirarik,<br />
puriykachak, yurakunapi kawsak palamaku.<br />
Chillikkatukuyyuratamikurka.<br />
chillina [čil y ina, čilina] s. médula. Tullu<br />
ukupi tiyak, wirashina.<br />
Chillinaka kawsayta kun.<br />
chilliwakan [čil y iwa kan, čiwal kan] s. sn.<br />
chamburopequeño. Papaya yurashina, ñuñushina<br />
yakuta charik yura.<br />
Chilliwakan yurakunata wanuwan tarpushunchik.<br />
Sin. Champuru.<br />
chillka [čil y ka, čilka] s.Arbustoramosoconocidocomochilca.<br />
Waylla tullpuyuk, tullusapa<br />
hampi yura, maypipash wi ñak.<br />
Makikiwirishkapiyanachillkatawatanchik.<br />
chillpina [čil y pina] v. s. sacartiras,partiren<br />
fragmentosotiras. Imata pash llikishpa sakina.<br />
Chawarta pitishpaka imatapash watankapakmichill<br />
pinchik.<br />
2. <strong>de</strong>sramar. Mallkikunata mukupi pitina.<br />
Yurakunaamachakratamakachunmallkikunatachillpin.<br />
3. abriralgoapresiónmanual.Imatapash<br />
57