27.01.2015 Views

Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu - Ministerio de Educación

Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu - Ministerio de Educación

Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu - Ministerio de Educación

SHOW MORE
SHOW LESS
  • No tags were found...

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

H<br />

hachi [xači, ači] s. amz. tío. Yayapa,<br />

mamapa wawki.<br />

Ñukapa hachi Julián kayman paktamurkachu<br />

2.señor,don. Inti llukshina llaktamanta runakuna<br />

chikan rukuta llakishpa, kuyashpa<br />

rimay.<br />

¿Maymantatakkikinpahachikakan<br />

Sin. 2 yaya.<br />

hakan [xakan] adj. brillante,brillo,luminoso,<br />

resplan<strong>de</strong>ciente. Imapash intishina llipyak.<br />

Kuytsapakurishiwikahakanmikan.<br />

Sin. achiklla, llipyak, palanikuk.<br />

haku [xaku. aku] v. Vámos. Rishun ninkapak<br />

rimana.<br />

Raymitarikunkapakhaku, nirka.<br />

hakuchik [xakučik. akučik] v. Vámonos.<br />

Rishunchik ninkapak rimay.<br />

Raymitarikunkapakhakuchik, nirka.<br />

hakuna [xakuna, akuna] v. amz. <strong>de</strong>smenuzar.<br />

Imatapash makiwan ñutuchina.<br />

Yuraksaratamakiwanhakuni.<br />

hallinka [xal y iŋga] s. amz. collar<strong>de</strong>semillas<br />

silvestres. Sacha muyukunamanta rurashka<br />

sumak rikurik wallka.<br />

Kay ha llinkaka sacha muyumanta rurashkami.<br />

Sin. tallika.<br />

hallkan [kal y kaŋ, al y kan] s. amz. variedad<br />

<strong>de</strong>cucaracha. Wasipi mirak uchilla yana hikishina.<br />

Tamyapiyapahallkan mirarka.<br />

hallma [xalma] s. aparejo. Apiwkunapi palltashpa<br />

alli watashpa imakunatapash apachita<br />

ruray.<br />

Runallamakunatahallmapipapakunata,habaskunataapachishpakatunamanapanchik.<br />

hallmana [xal y mana, xažmana] v. <strong>de</strong>syerbar.<br />

Cha kramanta kiwakunata anchuchiy, allpata<br />

yura chakipi churana.<br />

Kaynakasarachakratahallmarkani.<br />

Sin. Kiwana.<br />

halunzu [xaluŋzu] s. sn. mantausadapara<br />

lacosecha<strong>de</strong>maíz. Murukunata chaypi tantachinkapak<br />

pacha.<br />

Anitakahalunzupisaratatantachiy, nirka.<br />

hamallina [xamažina] v. ss. estar <strong>de</strong>primido(<strong>de</strong>caimientofísicoeinterno).Mana<br />

mikushpa,<br />

shunku kashpa llakiwan unkurina.<br />

¿Imanishpatakpaykahamallin<br />

Sin. Impa yana, kalakyana.<br />

hamchi [xamči, xamtsi, kaŋtsi, anzi] s. afrecho.<br />

Mikuykunapa puchu.<br />

Hamchi aswatakashushushpamiupyanki.<br />

2. adj. amz. pequeño.Tukuy mikuna muyukuna<br />

mana rakuyashpa uchilla tukushka.<br />

¿Kaysarachuhamchi tukushka<br />

3. adj. <strong>de</strong>lgado.Mana raku, mana wira.<br />

Hamchi runakunakapankallapurin.<br />

4. adj. sn. amz. estopa<strong>de</strong>cabuya. Chawarmanta<br />

takshakpi, puchkakpipash llukshik.<br />

Chawartapuchkakpihamchikaallpapihicharirka.<br />

Sin. 2 chusu, ñañu, uchilla, wawa; 3 chusu;<br />

4 karachi.<br />

hamlla [xaml y a, xamža] adj. sc. <strong>de</strong>sabrido,<br />

insípido.Kachita mishkita mana charik mikuna.<br />

Manamishkichurakpikahamlla mikunamillukshin.<br />

2. sc. Apático, sin gracia. Shuk killaysiki,<br />

mana imata pash munak.<br />

Chaymishukahamllamikarka.<br />

Sin. 2 Chamuk, upa, chamcha, aminta,<br />

hamu.<br />

hampara [xampara] s. mesa. Chusku chakiyuk,<br />

pampayuk, imatapash hawapi churana.<br />

Hamparapishimiyuktachurakuni.<br />

Sin. Pataku.<br />

hampatu [xambatu, xaŋbatu] s. s. variedad<br />

<strong>de</strong>sapo. Waykuku napi kawsak yana kara yuk<br />

uchilla kuwa.<br />

Hampatu wakakpika,ñamitamyanka,ninchik.<br />

64

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!