Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu - Ministerio de Educación
Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu - Ministerio de Educación
Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu - Ministerio de Educación
- No tags were found...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
H<br />
hachi [xači, ači] s. amz. tío. Yayapa,<br />
mamapa wawki.<br />
Ñukapa hachi Julián kayman paktamurkachu<br />
2.señor,don. Inti llukshina llaktamanta runakuna<br />
chikan rukuta llakishpa, kuyashpa<br />
rimay.<br />
¿Maymantatakkikinpahachikakan<br />
Sin. 2 yaya.<br />
hakan [xakan] adj. brillante,brillo,luminoso,<br />
resplan<strong>de</strong>ciente. Imapash intishina llipyak.<br />
Kuytsapakurishiwikahakanmikan.<br />
Sin. achiklla, llipyak, palanikuk.<br />
haku [xaku. aku] v. Vámos. Rishun ninkapak<br />
rimana.<br />
Raymitarikunkapakhaku, nirka.<br />
hakuchik [xakučik. akučik] v. Vámonos.<br />
Rishunchik ninkapak rimay.<br />
Raymitarikunkapakhakuchik, nirka.<br />
hakuna [xakuna, akuna] v. amz. <strong>de</strong>smenuzar.<br />
Imatapash makiwan ñutuchina.<br />
Yuraksaratamakiwanhakuni.<br />
hallinka [xal y iŋga] s. amz. collar<strong>de</strong>semillas<br />
silvestres. Sacha muyukunamanta rurashka<br />
sumak rikurik wallka.<br />
Kay ha llinkaka sacha muyumanta rurashkami.<br />
Sin. tallika.<br />
hallkan [kal y kaŋ, al y kan] s. amz. variedad<br />
<strong>de</strong>cucaracha. Wasipi mirak uchilla yana hikishina.<br />
Tamyapiyapahallkan mirarka.<br />
hallma [xalma] s. aparejo. Apiwkunapi palltashpa<br />
alli watashpa imakunatapash apachita<br />
ruray.<br />
Runallamakunatahallmapipapakunata,habaskunataapachishpakatunamanapanchik.<br />
hallmana [xal y mana, xažmana] v. <strong>de</strong>syerbar.<br />
Cha kramanta kiwakunata anchuchiy, allpata<br />
yura chakipi churana.<br />
Kaynakasarachakratahallmarkani.<br />
Sin. Kiwana.<br />
halunzu [xaluŋzu] s. sn. mantausadapara<br />
lacosecha<strong>de</strong>maíz. Murukunata chaypi tantachinkapak<br />
pacha.<br />
Anitakahalunzupisaratatantachiy, nirka.<br />
hamallina [xamažina] v. ss. estar <strong>de</strong>primido(<strong>de</strong>caimientofísicoeinterno).Mana<br />
mikushpa,<br />
shunku kashpa llakiwan unkurina.<br />
¿Imanishpatakpaykahamallin<br />
Sin. Impa yana, kalakyana.<br />
hamchi [xamči, xamtsi, kaŋtsi, anzi] s. afrecho.<br />
Mikuykunapa puchu.<br />
Hamchi aswatakashushushpamiupyanki.<br />
2. adj. amz. pequeño.Tukuy mikuna muyukuna<br />
mana rakuyashpa uchilla tukushka.<br />
¿Kaysarachuhamchi tukushka<br />
3. adj. <strong>de</strong>lgado.Mana raku, mana wira.<br />
Hamchi runakunakapankallapurin.<br />
4. adj. sn. amz. estopa<strong>de</strong>cabuya. Chawarmanta<br />
takshakpi, puchkakpipash llukshik.<br />
Chawartapuchkakpihamchikaallpapihicharirka.<br />
Sin. 2 chusu, ñañu, uchilla, wawa; 3 chusu;<br />
4 karachi.<br />
hamlla [xaml y a, xamža] adj. sc. <strong>de</strong>sabrido,<br />
insípido.Kachita mishkita mana charik mikuna.<br />
Manamishkichurakpikahamlla mikunamillukshin.<br />
2. sc. Apático, sin gracia. Shuk killaysiki,<br />
mana imata pash munak.<br />
Chaymishukahamllamikarka.<br />
Sin. 2 Chamuk, upa, chamcha, aminta,<br />
hamu.<br />
hampara [xampara] s. mesa. Chusku chakiyuk,<br />
pampayuk, imatapash hawapi churana.<br />
Hamparapishimiyuktachurakuni.<br />
Sin. Pataku.<br />
hampatu [xambatu, xaŋbatu] s. s. variedad<br />
<strong>de</strong>sapo. Waykuku napi kawsak yana kara yuk<br />
uchilla kuwa.<br />
Hampatu wakakpika,ñamitamyanka,ninchik.<br />
64