Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu - Ministerio de Educación
Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu - Ministerio de Educación
Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu - Ministerio de Educación
- No tags were found...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
CHumkAnA<br />
yana.<br />
Imarimashkataallihamutankapakchulunyanchik.<br />
Sin. chunyana, Upallana, kasiyana.<br />
chumkana [čumkana, tsumgana, sumkana,<br />
suŋgana] v. chupar,absorber,succionar.<br />
Ima yakutapash shimi wan chuchukshina<br />
rurashpa llukshichina.<br />
Llullu wawakunaka yarkaywan chuchuta<br />
chumkan.<br />
chumpi [čumbi, čuŋbi] s. correa,faja,cinturón.<br />
Tawka sami tullpuyuk sunilla karashinata<br />
awashka. Uchilla wawakunata pi llunkapak,<br />
anakukunata wa tarinkapak.<br />
Wawataka sinchi wiñachunmi chumpiwan<br />
maytun.<br />
chuna [čuna] s. ss. Variedad<strong>de</strong>escarabajo<br />
negroyrojo. Hatun katsu, antawashina uyarik,<br />
chuspirukuman rikchakmi.<br />
Wawakachunawanmipukllan.<br />
chunchu [čuŋču] s. amz. árbolgran<strong>de</strong>similaralcedro.<br />
Hatun yura, wampukunata rurana,<br />
ka rapipash hampita charik.<br />
Antisuyupikachunchu yurawanmiwampukunatakaruran.<br />
chunchulli [čuŋčul y i, čuŋčuŋži, čuŋžul y i, čunčul]<br />
s. intestinos,tripas. Wiksa ukupi mikushka<br />
kunata ñutuyachik ankukuna.<br />
Raymipikakuchichunchullitakaran.<br />
chunka [čunka, čuŋga] num. diez. Iskun yupaymanta<br />
katik yupay.<br />
Chunka watayukwawakaayllutayanapan.<br />
chunkana [čunkana, čuŋgay] v. ss. Jugar<br />
juegos<strong>de</strong>azar. Rumpapurata haytachishpa<br />
pukllana.<br />
Wawakunawan rumpata haytashpa chunkaychik.<br />
Sin. Pukllay.<br />
chunta [čunta] s. chonta. Kunuk llaktapi<br />
wiñak, sinchi, suni, yana tullpuyuk kiru.<br />
AntisuyumachikunakaChunta raymitaruranmi.<br />
chunu [čunu, čuñu] adj. arrugado; papa<br />
<strong>de</strong>shidratada. Sipuyashka muyukuna, runakunapika<br />
rukuyakpi sipu tukushka aycha<br />
kara.<br />
Yakupichakishkapurututasakikpikachunu<br />
purutumitukun.<br />
chunyarina [čuŋyarina] v. callarse,silenciarse.Imatapash<br />
achiklla uyankapak upayana.<br />
Imarimashkataallihamutankapakchunyanchik.<br />
Sin. chulunyana, Upallana, kasiyana.<br />
chupa [čupa] s. sc. rabo, cola; niño que<br />
sigueasuspadres. Wakin wiwakunapa sikimanta<br />
suni anku tullu wiñashka.<br />
Wakrapachupakapaypaukkutachuspiama<br />
kanichunmanchachinkapakmikan.<br />
2. adv. último.Ima kashpapash puchu kaypi<br />
tiyak, sakirik.<br />
Shuk chaski runaka, chaki wakllirishkamanta<br />
chupapimi sakirishka.<br />
Sin. 2 Puchukay.<br />
chupana [čupana] v. sn. remendar. Churanakuna<br />
llikirishka ta tinkishpa siray.<br />
Wakcharunakunakachuranakunallikirikpika<br />
chupankuna.<br />
Sin. Lampana, putyuna, llachapana.<br />
chupu [čupu] s. tumor. Wakin runakunapa,<br />
wiwakunapa aychapi kiya tukushpa punkirik<br />
unkuy. Puklashina un kuy.<br />
Sinchitatakarishkamantamichupu wiñan.<br />
churana [čurana] s. ropa,vestimenta. Runaku<br />
napa ukkuta killparinkapak awashka.<br />
Mapachuranatatakshanakaachkasinchimi<br />
kan.<br />
Sin. pacha, phacha.<br />
churana [čurana] v. poner,colocar,ubicar.<br />
I matapash maypipash sakichina.<br />
Yayaka,saraashankatawasiukupichuran.<br />
churi [čuri] s. hijo. Yaya-mamamanta<br />
wacharishka kari wawa.<br />
Paymiñukapañawpachuri kan.<br />
churu [čuru] s. caracol. Chaki illak, llawsasapa<br />
uchilla wiwa pampata llukashpa purik.<br />
Kayapikachuru hichurikpimiwakllirirka.<br />
2. s. caracolutilizadocomoinstrumentomusical.<br />
Takinkapak kayankapak ima.<br />
Hatun churuta hutkushpa alli takinata rurashka.<br />
3. adj. rosca,espiral. Imapash pillurishkashina<br />
tukushka.<br />
Wawakunaka churu kaspiwanpukllan.<br />
churu anka [čuru anka] s. amz. tipo<strong>de</strong>pájaro.<br />
Suni shimiyuk, yana patpayuk, suni<br />
62