27.01.2015 Views

Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu - Ministerio de Educación

Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu - Ministerio de Educación

Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu - Ministerio de Educación

SHOW MORE
SHOW LESS
  • No tags were found...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

yAkuyACHinA<br />

wiwa.<br />

Yaku ukucha wiwakunatakamanatukuchinachukanchik.<br />

Sin. pishña.<br />

yakuyachina [yakuyačina] v. <strong>de</strong>sleír,disolver,diluír.<br />

Imata kashpapash yaku man tikrachiy.<br />

Kayrasutayakuyachishun.<br />

yalli [yal y i, yaži, yali] adv. <strong>de</strong>masiado,<br />

<strong>de</strong>más, en exceso, excesivamente. Yapa<br />

imatapash churay, ruray, rima y, yapa hatun<br />

achka, suni.<br />

Paymiyalli sumakshuyutarurashka.<br />

Sin. Yapa, ninan, may.<br />

yallika [yal y ika] s. amz. bejucoparatejer<br />

canastos. Hatun yuraku namanta warkurimuk<br />

ashanka awana was ka.<br />

Yallikawan ashankataawani.<br />

yallina [yal y ina, yažina] v. pasar,exce<strong>de</strong>r,<br />

sobrepasar. Maymanpash chimpay, may -<br />

pipash pitapash mishana.<br />

José mashintin kallpakushpa, payta yallirkani.<br />

yami [yami, yakami] s. amz. variedad<strong>de</strong>ave<br />

trompetero. Uchpa millmayuk, suni kunkayuk,<br />

suni chakiyuk allpata purik hatun pishku.<br />

Yami pishkukakaypisachapimikawsan.<br />

yana [yana] adj. negro. Tutashina tullpu.<br />

Yana millmayukllamatacharini.<br />

yana [yana] adj. ayudante,criado,servidor,<br />

sirviente. Imapipash yanapak runa.<br />

Inkakunakaachkayana runatacharikkashka.<br />

yanapana [yanapana] v. ayudar,auxiliar,<br />

socorrer,favorecer,servir.<br />

Shukta imata pash rurashpa kuy.<br />

Kanpachakrapikiwapitinapiyanaparkani.<br />

yanapay [yanapay] s.ayuda,auxilio, cooperación.<br />

Imapipash shukman rurayta kuy.<br />

Yanapaytamunashpaka,kayawankilla.<br />

yana shunku [yana šunku] s. hígado.<br />

Wiksa ukupi, allawka manyapi tiyak.<br />

Kipchankahayaktallukshichin.<br />

Sin. kipchan.<br />

yanka [yaŋga] adv. gratuitamente,<strong>de</strong>bal<strong>de</strong>.<br />

Imatapash mana rantina, imatapash ma na<br />

kullkipak rurana.<br />

Antonio mashika kayna chawpi tutamanta<br />

yanka shuyakurka.<br />

2. inservible,envano.Imapakpash mana alli<br />

kak.<br />

Kaykayankatakmikaypiñitkarikun.<br />

Sin. 2 yankamanta, yankata.<br />

yankamanta [yaŋgamanta] adv. <strong>de</strong>bal<strong>de</strong>,<br />

envano,sinmotivo. Imamantapash yanka<br />

huchachiy tukuy.<br />

Yankaman ta ñukatapiñawarkanki.<br />

Sin. Yanka, yankata.<br />

yankata [yaŋgata] adv. <strong>de</strong>bal<strong>de</strong>,envano,<br />

sinmotivo. Imamantapash yanka huchachiy<br />

tukuy.<br />

Yankata ñukatapiñawarkanki.<br />

Sin. Yanka, yankamanta.<br />

yanta [yaŋta] s. leña. Ninapi churanka pak<br />

shallishka, chiktashka kaspikuna.<br />

Hatun llaktakunapika mana yantawan yununchikchu.<br />

yantana [yaŋdana] v. hacerleña,leñar,ira<br />

buscarleña. Shuk yurata shallishpa, chiktashpa<br />

ñutuyachiy. Yurakunamanta ur mashka<br />

kaspikunata, pankakunata pallashpa ninapi<br />

churay.<br />

Chakishkakapuliyurata yantani.<br />

yanuna [yanuna] v. cocinar. Chawa ay -<br />

chata, chawa muruta, ima mikunatapash<br />

unayta timpuchiy.<br />

Yanapapataalliyanunki.<br />

yapa [yapa] adv. <strong>de</strong>masiado,mucho, muy.<br />

Yalli ninkapak shimi.<br />

Yapa hillumikanki.<br />

2. s. vendaje. Rantishka hawapi ash tawan<br />

churay.<br />

Kayka yapamikan.<br />

Sin. 1 yalli, may, ninan.<br />

yapachina [yapačina] v. amz. ganar,ganar<br />

dinero. Ñukanchikpa imatapash charishkata<br />

achkayachiy, mirachiy.<br />

Kimsapunchatallamkashpapichkapachak<br />

kullkitayapachirkani.<br />

yapay [yapay] s. suma. Chaypurallata shuk -<br />

llapi tantachishpa mashna kashkata yachay.<br />

Yachachikkakayyapaykunatarurachunmañarka.<br />

yapana [yapana] v. aumentar, agregar.<br />

Shukmanta hapishpa shuktakpi achkayachiy.<br />

Maríamashikapukchapapatakatushpaashatayapachirka.<br />

158

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!