Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu - Ministerio de Educación
Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu - Ministerio de Educación
Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu - Ministerio de Educación
- No tags were found...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Sinchiukuntacharinkapakkayuyutamikuna<br />
kanchik.<br />
Sin. aycha, ukku.<br />
ukunchina [ukunčina, ukunči, ukunča] s.<br />
refajo, <strong>de</strong>bajero. Ukuman churana ñutulla<br />
anaku.<br />
Waynaka ukunchinata awakun.<br />
ukuy [ukuy] s. amz. hormigacomestible. Mikuna<br />
añanku.<br />
Ukuy añankutakakamchashpamimikunchik.<br />
ullawanka [ul y awaŋga, il y awaŋga] s. gallinazo.<br />
Ismu aychakunata mikuk, yana patpayuk<br />
pishku.<br />
Ullawankakunakaashnakismushkaaychakunatamikushpaanchuchin.<br />
Sin. Ushku.<br />
ullkana [ul y kana] v. hilaramano. Makiwanlla<br />
puchkay.<br />
Yayakamillmataullkakun.<br />
ullu [ul y u, užu] s. pene. Yumankapak, ishpankapakpash<br />
kari charishka ankushina<br />
aycha.<br />
Ullutakarikurayanamikan.<br />
uma [uma] s. cabeza. Sinka, shimi, ñawi,<br />
rinri, akchata runakuna charina kuska.<br />
Runakunapawiwakunapañawikunakauma<br />
ñawpapirikurin.<br />
umana [umana] v. engañar,embobar. Pantata,<br />
mana kikintak, llullashpa rimay.<br />
Hampikatukrunamiumarka.<br />
Sin. pantachiy.<br />
umu [umu] s. sacerdote. Pachakamakmanta<br />
yachashpa rimak.<br />
Inkapachapi,intiraymipikaumukunallahuchakunatakurka.<br />
umutu [umutu] adj. enano. Mana hatun wiñashka<br />
runa.<br />
Umutu runakaachkatamipukllakkan.<br />
Sin. Hatak, antsala, uchilla.<br />
unancha [unanča] s. ban<strong>de</strong>ra,emblema.<br />
Rikuchinkapak nik. Ecuadormanta Kichwa<br />
runakunapa unanchaka kimsa llimpiyukmi<br />
kan:puka,yurak,yana.<br />
unanchaywasi [unančaywasi] s. colegio<br />
secundario. Chunka pata yachashka kipa yachay<br />
wasi.<br />
Ñukapa churika ñami unanchaywasiman<br />
rirka.<br />
upAllA<br />
unay [unay] adv. hacemuchotiempo. Suni<br />
pacha, achka pacha yallishka.<br />
Llaktamantañukallukshishkakaunaymikan.<br />
unayana [unayana, uniyana] v. <strong>de</strong>morarse,<br />
tardarse. Mayman rishpa achka pacha ta sakiriy.<br />
¿Imamantatakachkataunayarkanki<br />
unaylla [unayl y a] adv. haceunmomento.<br />
Mana yapa unay ninkapak shimi.<br />
Paypa wasiman paktay unayllapimi shamurka.<br />
Sin. Unaynik.<br />
unaynik [unaynik] adv. haceunmomento.<br />
Mana yapa unaylla ninkapak shimi.<br />
Paypa wasiman paktay unaynikpimi<br />
shamurka.<br />
Sin. Unaylla.<br />
unku [uŋku] s. especie<strong>de</strong>túnica,camisa,<br />
camiseta. Ukkuta killpankapak rikra illak churana.<br />
Kanpaunkutatakshashpaintipichakichikun.<br />
Sin. kushma.<br />
unkurawa [uŋgurawa] s. na. variedad<strong>de</strong><br />
palmera. Chuntashina kashpapash kasha<br />
illak, achka yana muyuta aparik, muyuta, yuyutapash<br />
mikuna, sacha pi wiñak yura.<br />
Akchataunkurawa wirawanarmakpikasumaktamiwiñan.<br />
Sin. Shiwa.<br />
unkushka [uŋguška] adj. enfermo. Mana<br />
alli kay, unkuy hapishka runa.<br />
Unkushka runatahampinawasimanpusharkani.<br />
unkuy [uŋguy] s. enfermedad. Runakuna -<br />
ta, wiwakunatapash ukkuta wakllichik nanay.<br />
Ñukapawakrataunkuy hapishpawañuchirka.<br />
unkuna [uŋguna] v. enfermarse. Ñu -<br />
kanchikpa aycha nanaywan kay.<br />
Ñukapawarmikaachkachirimantaunkurka.<br />
upa [upa] adj. mudo, bruto, idiota. Shuk<br />
mana rimak runa.<br />
Yayakashpa,mamakashpapashunkuywan<br />
kakpikawawakaupamiwacharin.<br />
upalla [upal y a, upaža] adv. ensilencio,silenciosamente,calladamente.Chulunlla<br />
kay.<br />
Amaallkuhatarichun, upalla llukshinki.<br />
Sin. Chulunlla.<br />
145