27.01.2015 Views

Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu - Ministerio de Educación

Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu - Ministerio de Educación

Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu - Ministerio de Educación

SHOW MORE
SHOW LESS
  • No tags were found...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

Sinchiukuntacharinkapakkayuyutamikuna<br />

kanchik.<br />

Sin. aycha, ukku.<br />

ukunchina [ukunčina, ukunči, ukunča] s.<br />

refajo, <strong>de</strong>bajero. Ukuman churana ñutulla<br />

anaku.<br />

Waynaka ukunchinata awakun.<br />

ukuy [ukuy] s. amz. hormigacomestible. Mikuna<br />

añanku.<br />

Ukuy añankutakakamchashpamimikunchik.<br />

ullawanka [ul y awaŋga, il y awaŋga] s. gallinazo.<br />

Ismu aychakunata mikuk, yana patpayuk<br />

pishku.<br />

Ullawankakunakaashnakismushkaaychakunatamikushpaanchuchin.<br />

Sin. Ushku.<br />

ullkana [ul y kana] v. hilaramano. Makiwanlla<br />

puchkay.<br />

Yayakamillmataullkakun.<br />

ullu [ul y u, užu] s. pene. Yumankapak, ishpankapakpash<br />

kari charishka ankushina<br />

aycha.<br />

Ullutakarikurayanamikan.<br />

uma [uma] s. cabeza. Sinka, shimi, ñawi,<br />

rinri, akchata runakuna charina kuska.<br />

Runakunapawiwakunapañawikunakauma<br />

ñawpapirikurin.<br />

umana [umana] v. engañar,embobar. Pantata,<br />

mana kikintak, llullashpa rimay.<br />

Hampikatukrunamiumarka.<br />

Sin. pantachiy.<br />

umu [umu] s. sacerdote. Pachakamakmanta<br />

yachashpa rimak.<br />

Inkapachapi,intiraymipikaumukunallahuchakunatakurka.<br />

umutu [umutu] adj. enano. Mana hatun wiñashka<br />

runa.<br />

Umutu runakaachkatamipukllakkan.<br />

Sin. Hatak, antsala, uchilla.<br />

unancha [unanča] s. ban<strong>de</strong>ra,emblema.<br />

Rikuchinkapak nik. Ecuadormanta Kichwa<br />

runakunapa unanchaka kimsa llimpiyukmi<br />

kan:puka,yurak,yana.<br />

unanchaywasi [unančaywasi] s. colegio<br />

secundario. Chunka pata yachashka kipa yachay<br />

wasi.<br />

Ñukapa churika ñami unanchaywasiman<br />

rirka.<br />

upAllA<br />

unay [unay] adv. hacemuchotiempo. Suni<br />

pacha, achka pacha yallishka.<br />

Llaktamantañukallukshishkakaunaymikan.<br />

unayana [unayana, uniyana] v. <strong>de</strong>morarse,<br />

tardarse. Mayman rishpa achka pacha ta sakiriy.<br />

¿Imamantatakachkataunayarkanki<br />

unaylla [unayl y a] adv. haceunmomento.<br />

Mana yapa unay ninkapak shimi.<br />

Paypa wasiman paktay unayllapimi shamurka.<br />

Sin. Unaynik.<br />

unaynik [unaynik] adv. haceunmomento.<br />

Mana yapa unaylla ninkapak shimi.<br />

Paypa wasiman paktay unaynikpimi<br />

shamurka.<br />

Sin. Unaylla.<br />

unku [uŋku] s. especie<strong>de</strong>túnica,camisa,<br />

camiseta. Ukkuta killpankapak rikra illak churana.<br />

Kanpaunkutatakshashpaintipichakichikun.<br />

Sin. kushma.<br />

unkurawa [uŋgurawa] s. na. variedad<strong>de</strong><br />

palmera. Chuntashina kashpapash kasha<br />

illak, achka yana muyuta aparik, muyuta, yuyutapash<br />

mikuna, sacha pi wiñak yura.<br />

Akchataunkurawa wirawanarmakpikasumaktamiwiñan.<br />

Sin. Shiwa.<br />

unkushka [uŋguška] adj. enfermo. Mana<br />

alli kay, unkuy hapishka runa.<br />

Unkushka runatahampinawasimanpusharkani.<br />

unkuy [uŋguy] s. enfermedad. Runakuna -<br />

ta, wiwakunatapash ukkuta wakllichik nanay.<br />

Ñukapawakrataunkuy hapishpawañuchirka.<br />

unkuna [uŋguna] v. enfermarse. Ñu -<br />

kanchikpa aycha nanaywan kay.<br />

Ñukapawarmikaachkachirimantaunkurka.<br />

upa [upa] adj. mudo, bruto, idiota. Shuk<br />

mana rimak runa.<br />

Yayakashpa,mamakashpapashunkuywan<br />

kakpikawawakaupamiwacharin.<br />

upalla [upal y a, upaža] adv. ensilencio,silenciosamente,calladamente.Chulunlla<br />

kay.<br />

Amaallkuhatarichun, upalla llukshinki.<br />

Sin. Chulunlla.<br />

145

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!