Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu - Ministerio de Educación
Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu - Ministerio de Educación
Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu - Ministerio de Educación
- No tags were found...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
tukllA<br />
tuklla [tuxl y a, tuxža, tugža] s. lazo, agujero<br />
<strong>de</strong>unacuerda. Waskata rinritashina rurashka.<br />
Llamatakatukllawanmihapirkani.<br />
2.trampaparacacería. Sacha wiwakunata<br />
hapinkapak kaspikunata waskakunawan watashpa<br />
ru rashka.<br />
Ñukapachurashkatukllapi añasurmashka.<br />
tukru [tugru] s. cuágulo. Aychamanta llukshishpa<br />
sinchiyashka yawar.<br />
Ñukaparukataka tukru yawarmikillpashka.<br />
tuksik [tuksix] s. amz. tipo<strong>de</strong>pez. Yurak<br />
karayuk, winkanaspi kashayuk, tuksishpa<br />
sin chi nanachik uchilla challwa.<br />
Tuksik challwakamanayapaaychatacharinchu.<br />
tuksina [tuksina] s. jeringuilla. Hampita<br />
ukunman yaykuchinkapak.<br />
Hampikrunakatuksinapihampitachurarka.<br />
tuksina [tuxsina, tugsina] v. amz. clavar,estacar,punzar.<br />
Imatapash shuk ñañuyachishka<br />
kaspiwan aychapi takay.<br />
Shuk hatun challwata hapinkapak tuk -<br />
sirkani.<br />
2. inyectar. Tuksinawan hampita aycha ukuman<br />
chu ray.<br />
Kunka nanay unkuymanta hampita tuk -<br />
sirkani.<br />
tuktu [tuxtu, tugtu] s. flor<strong>de</strong>maíz. Sara<br />
sisa.<br />
Tuktutamikuchunmiwakramanshitani.<br />
tuktuma [tuxtuma, tuktu] s. sn. flor <strong>de</strong><br />
maíz. Sara sisa.<br />
Wawakunaka sara tuktumakunawan sumaktapukllan.<br />
tuktuma [tuxtuma, tuktuna ] adj. amz. gallina<br />
que empolla. Lulunkunata uklla kuk<br />
mama atallpa.<br />
Puka tuktuma atallpaputsamantapawan.<br />
Sin. Turuk.<br />
tuku [tuku] s. amz. gusanocomestible<strong>de</strong>la<br />
palmera. Shiwa yurakunapi muriti yurakunapi<br />
wiñak miku na kuru.<br />
Tuku kurutamishiwayuramantaapamuni.<br />
tuku [tuku, toko] s. ventana. Wasi ukuman<br />
achik yaykuchun pirkata hutkushka kak. Ninakurukatukutaukumanyaykushka.<br />
tukuchishka [tukučiška] adj. concluido,<br />
terminado,finalizado. Imatapash tukuchin -<br />
kakama llamkay.<br />
Kayyachaytakatukuchishkamikan.<br />
Sin. Tukurishka.<br />
tukuchina [tukučina] v. terminar,acabar,<br />
finalizar. Ima ruraykunatapash puchukay.<br />
Ñuka,kallarishkashuyutakunanpunchatukuchisha.<br />
tukuri [tukuri] s. fin,culminación.Ña rurana<br />
illakta rikuchik rimay.<br />
Kallpakuymantakatukuripimisakirirka.<br />
Sin. Puchukay.<br />
tukurishka [tukuriška] adj. concluido,terminado,<br />
finalizado. Imatapash tukuchin -<br />
kakama llamkay.<br />
Kayyachaykatukurishkamikan.<br />
Sin. Tukuchishka.<br />
tukurina [tukurina] v. terminarse, acabarse;cesar.<br />
Chinkariy, illakyay.<br />
Runakunakatantanakushpakawsaymantami<br />
manatukurinchikchu.<br />
2. expirar,morir,fallecer. Runapa samay pitirikpi<br />
wañuy.<br />
Hachipakawsayñami tukurishka.<br />
Sin. 1. samarina; 1-2 Puchukana.<br />
tukurpilla [tukurpil y a, tukurpiža, t h yukurpi -<br />
l y a, t h yukur] s. scns. variedad <strong>de</strong> tórtola.<br />
Uchpa patpayuk, uchilla yapa kita, urpishina<br />
pishku.<br />
Tukurpillatakamanakatiykachanachukanchik.<br />
tukuy [tukuy] <strong>de</strong>t. todo, todos, entero.<br />
Mana ra kishka.<br />
Tukuy llamataharkaukumanmiyaykuchirka.<br />
tukuna [tukuna] v. volverse,transformarse,<br />
convertirse,hacerse,fingir, aparentar; suce<strong>de</strong>r.<br />
Shukshina kay, shukman tikrariy.<br />
Achikllayuyaykamanashukmantukunchu.<br />
Sin. 1. Llampu, illakta, mashnalla kak.<br />
tukuymashna [tukuymašna, tukuymažna]<br />
adv. ss. absolutamentetodo.Tukuy tiyakkunata<br />
kayankapak shimi.<br />
Tukuymashna wasipitiyakrunakunakaraymimanmirishka.<br />
Sin. Illakta, tukuypacha, llampu, pachan.<br />
tukuypacha [tukuypača] adv. snc. absolutamentetodo.Tukuy<br />
tiyakkunata kayankapak<br />
shimi.<br />
138