Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu - Ministerio de Educación
Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu - Ministerio de Educación
Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu - Ministerio de Educación
- No tags were found...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
upAllAnA<br />
upallana [upal y ana, upažana] v. callarse.<br />
Mana rimana.<br />
Imayuyaykunatarimashkataallihamutankapakkaupallanchik.<br />
Sin. Chunyana.<br />
upayana [upayana] v. enmu<strong>de</strong>cerse,embobarse,<br />
anonadarse. Mancharishkashina<br />
sakiriy.<br />
Wawaka raymipi supaytukushka runata rikushpakaupayan.<br />
2. amortiguarse. Chaki, makipash nitish ka,<br />
llapishka kashpa wañushka aychashina<br />
tukuy.<br />
Manaalliantawapitiyashpashamukpichaki<br />
upayashka.<br />
Sin. 1 Muspaya na.<br />
upina [upina] v. ss. copular,hacerelamor,<br />
tenerrelacionessexuales. Kariwan warmiwan<br />
yumanakuy.<br />
Warmiunkushkakakpimimanaupirkanichu.<br />
Sin. Yukuna, yumana.<br />
uputinti [uputiŋdi] s. amz. alacrán. Shuk a -<br />
pankurashina, sinchi millay tuksina yuk hatun<br />
kurushina.<br />
Uputinti may ukkupipash tuksishpa<br />
kanikpikaaychakañapashpunkin.<br />
upyanayana [upyanayana, upinayana] v.<br />
tenersed,tenerganaso<strong>de</strong>seos<strong>de</strong>beber<br />
algo. Ñukanchikpa aycha yakunayay.<br />
Pukllashpashaykushkakipakayakutaupyanayan.<br />
upyana [upyana, upina, ufiana, uphiana,<br />
uxyana] v. beber,tomarlíquido. Yakuta, aswata<br />
imatapash shimimanta wiksaman huntachiy.<br />
Achka shaykushka kipaka aswata upyanchik.<br />
uray [uray, ura, uri, urin] adv. abajo. Hawamanta<br />
allpaman sakirik, urku umamanta urku<br />
chaki man sakirik.<br />
Kikinpatarpunaallpakauray waykupimisakirin.<br />
2. s. <strong>de</strong>clive. Ima pampapash waykuman<br />
sirik.<br />
Ñukapaayllullaktakauray allpamikan.<br />
urayana [urayana, uriyana, uryana] v. s.<br />
bajar,<strong>de</strong>scen<strong>de</strong>r. Urkumanta pampaman riy.<br />
Wawakunakasumaktakushiyashpaurayan.<br />
Sin. Uraykuna.<br />
uraykuna [uraykuna, urayguna, urayxuna,<br />
urikuna, urixuna, uriguna, igruna] v. bajar,<br />
<strong>de</strong>scen<strong>de</strong>r,apearse. Hawamanta, patakunamanta,<br />
wi wakunamantapash allpaman shayariy.<br />
Payka,Quitollaktamantaapiwpishamushpa,<br />
shaykushkauraykun.<br />
Sin. Urayana.<br />
uray sinka [uray singa] adv. amz. boca<br />
abajo. Washata hawaman churashpa; wiksata,<br />
ñawita allpaman kimichishpa siriy.<br />
Ruku yayaka nitkashpa uray sinkami urmarka.<br />
Sin. tuwaman.<br />
uritu [uritu] s. amz. lora. Waylla patpayuk,<br />
uritu uritu nishpa kaparik arawshina hatun<br />
pishku.<br />
Uritu pishkukasumaktamipaypashutitatakishpayurapitiyakun.<br />
urku [urku] s. cerro,monte,montaña,colina,<br />
volcán,loma. Allpa hatunta hawaman kurpayashka.<br />
KayurkukaChimborazoshutiyukmikan.<br />
urmarina [urmarina] v. tu. <strong>de</strong>caerse,marchitarse.<br />
Wañunalla, champayashka tukuy;<br />
yurakuna wañuriy.<br />
Kaysisakunakayakuillaymantaurmarishka.<br />
2. tu. avergonzarse. Pinkaymanta ña wi pukayay,<br />
uma kumurishpa sakiriy.<br />
Llullarunakatukuytachimpapurakpikaurmarirka.<br />
Sin. 1 Wañurina, ankuyana, champayana; 2<br />
pinkarina.<br />
urmana [urmana, řumana] v. caerse. Hawamanta<br />
urayman shitarina.<br />
Kapuliyuramantaurmarkani.<br />
urpi [urpi, urpay] s. tórtola. Uchpa patpayuk,<br />
puka chakiyuk, allpata purik, hawatapash pa -<br />
wak pishku.<br />
Puna suyupika ñawpakunaka illapawanmi<br />
urpikunatakahapikkunakarka.<br />
uru [araña] s. araña. Achka makiyuk, allpa<br />
hutkukunapi, wasi kuchukunapi, llikata paypa<br />
sikimanta llukshik puchka wan awashpa kawsak<br />
kuru.<br />
Urukawasipatakunapillikatamirurashka.<br />
usa [usa] s. piojo. Mana armakpika akchapi<br />
146