27.01.2015 Views

Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu - Ministerio de Educación

Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu - Ministerio de Educación

Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu - Ministerio de Educación

SHOW MORE
SHOW LESS
  • No tags were found...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

upAllAnA<br />

upallana [upal y ana, upažana] v. callarse.<br />

Mana rimana.<br />

Imayuyaykunatarimashkataallihamutankapakkaupallanchik.<br />

Sin. Chunyana.<br />

upayana [upayana] v. enmu<strong>de</strong>cerse,embobarse,<br />

anonadarse. Mancharishkashina<br />

sakiriy.<br />

Wawaka raymipi supaytukushka runata rikushpakaupayan.<br />

2. amortiguarse. Chaki, makipash nitish ka,<br />

llapishka kashpa wañushka aychashina<br />

tukuy.<br />

Manaalliantawapitiyashpashamukpichaki<br />

upayashka.<br />

Sin. 1 Muspaya na.<br />

upina [upina] v. ss. copular,hacerelamor,<br />

tenerrelacionessexuales. Kariwan warmiwan<br />

yumanakuy.<br />

Warmiunkushkakakpimimanaupirkanichu.<br />

Sin. Yukuna, yumana.<br />

uputinti [uputiŋdi] s. amz. alacrán. Shuk a -<br />

pankurashina, sinchi millay tuksina yuk hatun<br />

kurushina.<br />

Uputinti may ukkupipash tuksishpa<br />

kanikpikaaychakañapashpunkin.<br />

upyanayana [upyanayana, upinayana] v.<br />

tenersed,tenerganaso<strong>de</strong>seos<strong>de</strong>beber<br />

algo. Ñukanchikpa aycha yakunayay.<br />

Pukllashpashaykushkakipakayakutaupyanayan.<br />

upyana [upyana, upina, ufiana, uphiana,<br />

uxyana] v. beber,tomarlíquido. Yakuta, aswata<br />

imatapash shimimanta wiksaman huntachiy.<br />

Achka shaykushka kipaka aswata upyanchik.<br />

uray [uray, ura, uri, urin] adv. abajo. Hawamanta<br />

allpaman sakirik, urku umamanta urku<br />

chaki man sakirik.<br />

Kikinpatarpunaallpakauray waykupimisakirin.<br />

2. s. <strong>de</strong>clive. Ima pampapash waykuman<br />

sirik.<br />

Ñukapaayllullaktakauray allpamikan.<br />

urayana [urayana, uriyana, uryana] v. s.<br />

bajar,<strong>de</strong>scen<strong>de</strong>r. Urkumanta pampaman riy.<br />

Wawakunakasumaktakushiyashpaurayan.<br />

Sin. Uraykuna.<br />

uraykuna [uraykuna, urayguna, urayxuna,<br />

urikuna, urixuna, uriguna, igruna] v. bajar,<br />

<strong>de</strong>scen<strong>de</strong>r,apearse. Hawamanta, patakunamanta,<br />

wi wakunamantapash allpaman shayariy.<br />

Payka,Quitollaktamantaapiwpishamushpa,<br />

shaykushkauraykun.<br />

Sin. Urayana.<br />

uray sinka [uray singa] adv. amz. boca<br />

abajo. Washata hawaman churashpa; wiksata,<br />

ñawita allpaman kimichishpa siriy.<br />

Ruku yayaka nitkashpa uray sinkami urmarka.<br />

Sin. tuwaman.<br />

uritu [uritu] s. amz. lora. Waylla patpayuk,<br />

uritu uritu nishpa kaparik arawshina hatun<br />

pishku.<br />

Uritu pishkukasumaktamipaypashutitatakishpayurapitiyakun.<br />

urku [urku] s. cerro,monte,montaña,colina,<br />

volcán,loma. Allpa hatunta hawaman kurpayashka.<br />

KayurkukaChimborazoshutiyukmikan.<br />

urmarina [urmarina] v. tu. <strong>de</strong>caerse,marchitarse.<br />

Wañunalla, champayashka tukuy;<br />

yurakuna wañuriy.<br />

Kaysisakunakayakuillaymantaurmarishka.<br />

2. tu. avergonzarse. Pinkaymanta ña wi pukayay,<br />

uma kumurishpa sakiriy.<br />

Llullarunakatukuytachimpapurakpikaurmarirka.<br />

Sin. 1 Wañurina, ankuyana, champayana; 2<br />

pinkarina.<br />

urmana [urmana, řumana] v. caerse. Hawamanta<br />

urayman shitarina.<br />

Kapuliyuramantaurmarkani.<br />

urpi [urpi, urpay] s. tórtola. Uchpa patpayuk,<br />

puka chakiyuk, allpata purik, hawatapash pa -<br />

wak pishku.<br />

Puna suyupika ñawpakunaka illapawanmi<br />

urpikunatakahapikkunakarka.<br />

uru [araña] s. araña. Achka makiyuk, allpa<br />

hutkukunapi, wasi kuchukunapi, llikata paypa<br />

sikimanta llukshik puchka wan awashpa kawsak<br />

kuru.<br />

Urukawasipatakunapillikatamirurashka.<br />

usa [usa] s. piojo. Mana armakpika akchapi<br />

146

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!