27.01.2015 Views

Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu - Ministerio de Educación

Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu - Ministerio de Educación

Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu - Ministerio de Educación

SHOW MORE
SHOW LESS
  • No tags were found...

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

anku [aŋgu] s. vena, arteria; raíz. Aycha<br />

ukupi yawarta tukuy aychaman pushak waskashina.<br />

Ñukapaankupikamapayawarmihuntashka.<br />

2.s.guìa<strong>de</strong>unaplantao<strong>de</strong>lbejuco. Yurakuna<br />

pi, kiwakunapi llullu waskashina llukshik.<br />

Sampuankutakaamapitinkichu.<br />

3. s. hojas <strong>de</strong>lgadas <strong>de</strong> cabuya seca.<br />

Chawar kiru sikipi wiñak pankakuna.<br />

Chawarankuwanmiwaskatarurakuni.<br />

4. s. amz.tipo<strong>de</strong>bejuco. Sachapi hatun yuraku<br />

napi kipiriyak waskashina.<br />

Patasyurapiankukunahuntashka.<br />

Sin. 1sapi.<br />

ankulla [aŋgul y a, aŋguža, angura] adj. cauchoso;<br />

enserenado. Kanchapi pakarichikpi<br />

asha llampuyashka.<br />

Kayukshaka ankulla pakarishka.<br />

2. adj. mediomojado. Manarak alli chakirishka<br />

takshashkakuna.<br />

Ankulla kaspikamanarupanchu.<br />

ankuyana [aŋguyana] v. marchitarse,<br />

secarse. Yaku i llakpi, llantu illakpi yurakuna<br />

tarpushka cha kiriy kallarina.<br />

Yalliusyaykakpichakraankuyashka.<br />

Sin. Wañuyana, chakiyana, urmayana.<br />

ansa [aŋsa] <strong>de</strong>t. sc. amz. poco. Ashalla,<br />

mana achka.<br />

Ansa allpatacharini.<br />

Sin. asha.<br />

anta [aŋta] s.cobre,meta;fierrol. Mankata,<br />

achik ankukunata, shukkunatapash rurana<br />

puka tullpuyuk rumishina.<br />

Anta waskaka sinchimi kan.<br />

antawa [aŋtawa, antawiwa] s. carro,vehìculo.<br />

Antamanta rurashka, pirurushina<br />

chusku chakiyuk, runata, kipita aparik.<br />

Tukuykuna antawapi shamunchik.<br />

Sin. Anta-chuna.<br />

anti [aŋti, andi] s. regiònoriental;oriente,<br />

este. Inti llkushina.<br />

Intikaantitamillukshin.<br />

Anti suyu [aŋtisuyu] s. regiónoriental<strong>de</strong>l<br />

Tawantinsuyu. Inkakunapa pachapi inti llukshina<br />

Cuzco llaktaman sakirik suyu.<br />

Kanka Antisuyu markamantami kanki.<br />

Sin. inti suyu, sacha suyu.<br />

antuchi [aŋduči] s. amz., ss. chicha tierna.<br />

ApArinA<br />

Llullu aswa.<br />

Llulluantunchitaupyashpaunkushkakani.<br />

2. chicha<strong>de</strong>maiztierno. Chukllu sarata alluwan<br />

kimsa punchapi apiyachishka washa rurashka<br />

aswa.<br />

Yakunayaywankani,atunchitakaraway.<br />

Sin. 1, 2 Kushuk, tikti.<br />

añanku [añaŋgu, añiŋgu] s. hormiga. Usashina<br />

rumi ukupi, yurapi kawsak puka, yana<br />

uchilla wiwa.<br />

Runakunakaañankushinamitantanakunchik.<br />

añañay [añañay, ananay, añañaw, ananaw]<br />

interj. s. expresiónparareferirseaalgohermoso.Imakunapash<br />

kuyaylla rikurik, sumak<br />

rikurik.<br />

Antisuyukuytsakaañañaymikarka.<br />

añas [añas, añaŋgu, añiŋgu] s. zorrillo.Ashnak<br />

aychayuk uchilla allkushina allpata<br />

allankapak tuta llukshirik.<br />

Kaytuta añas ukataallashka.<br />

apachi [apači] s. carga,maleta. Hatun kipi.<br />

Kay apachitaka yachakuk churimanmi<br />

kachakuni.<br />

apachina [apačina] v. hacer cargar. Imakunatapash<br />

washapi churana.<br />

Kurikayantatamiwiwamanapachin.<br />

apamama [apamama, apama] adj. s. vieja;<br />

abuela. Achka watayuk apa warmikunata<br />

ninkapak shimi.<br />

Apamama warmikunakaninanyachakkunamikan.<br />

Sin.Paya.<br />

apamuna [apamuna] v. traer. Imatapash<br />

karumanta paktachimuna.<br />

Juanmashikawakrata¿ñachuapamurka<br />

apankura [apaŋgura] s. amz. cangrejo.<br />

Chunka chakiyuk, ñawpaman washaman,<br />

alliman llukiman purik, yaku rumi ukupi kawsak<br />

wiwa.<br />

Apankuratayakupimashkakuni.<br />

apapa [apapa] s. amz. bùho negro <strong>de</strong><br />

pechoamarillento.Uchpa tullpu millmayuk<br />

tutapi tun tun rikrata uyachik pishku.<br />

Wawaka apapa wakakpillañamancharin.<br />

Sin. Kukupa.<br />

aparina [aparina] s. manta para cargar.<br />

Wawakunata,imatapashwashapichurashpa<br />

shukpachawanpilluriy.<br />

47

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!