Yachakukkunapa Shimiyuk Kamu - Ministerio de Educación

m
machakuy [mačakuy, mačakway] s. serpiente,culebra.Chaki
illak llukarishpa purik,
kuykashina yapa suni wiwa.Sachakunapi
kawsak.
Machakuyka payta piñachikpimi kanin;
chaymantamanapiñachinachu.
Sin. amaru, palu.
machana [mačana] s. borrachera. Hayak
ya kuta upyakpi yuyay chinkariy.
Machaykaalliyuyaytachinkachikunkuymi
kan.
2. v. emborracharse,embriagarse.Machana
yakuta upyashpa yuyayta chinkachina.
Karullaktamantashukayllushamukpiraymishpamacharkani.
Sin. 2 Shinkayana.
machay [mačay, mači, matsi] s. scs.
Cueva,gruta. Kaka uku payllatak kinrayman
utkurishka. Wasishina hatun uku.
Wakrakunakaruntumantamachaypipakaytukushka.
machin [mačin] s. amz. mico,variedadde
mono. Shuk uchpa millmayuk, tsala ñawi yuk
kushillushina sacha wiwa.
Shukmachintasachapirikurkani.
machka [mačka] s. harina de cebada.
Wakin muru kamchata kutashka ñutu kuta.
Mishki yakuwan chapushpami machkata
mikunchik.
machu [maču] s. amz. alimentoenvueltoen
hojasparacocer. Mikunata ya nunkapak pankapi
maytushka.
Mamakamachutayanukun.
makana [makana] s. chalina a colores.
Sumak tullpukunawan awashka pachallina.
Chaywaminsimakanatachuraripay.
makana [makana] s. amz. mazo. Wiwakunata
wañuchinkapak, makanakunkapak llakllashka
kaspi.
Shuwatakamakanawanwaktarka.
makana [makana] v. pegar,golpear. Pitapash
ma kiwan, imawanpash waktay.
Shuwakuktahapishpamakarkani.
maki [maki] s. mano,antebrazo. Pichka rukayuk
rikra tukuri tullu. Ima tapash hapinkapak
alli.
Makiwanrurashkachuranatamichuranchik.
makipura [makipura] s. trabajorecíproco.
Imatapash rantinpak kunakuy, ruranakuy.
Runakunaka makipurami allpakunataka
llamkanchik.
makiwatana [makiwatana] s. pulsera,
manillas.Makipi pillunkapak pallashka mullukuna.
Otavalo kuytsakunaka puka wallkawanmi
makiwatanataruran.
mallik [mal y ix, mažix] adj. snc. sobrio,en
sano juicio. Yuyayyuk, manarak shinkayashka
runa.
Hatunyayakamallikmichayamun.
Sin. Mayllik.
mallik [mal y ix, mažix] s. co. tipodehierba.
Shuk uchilla puzu kiwa.
Mallik kiwata sacha ukupi tarirkani.
mallina [mal y ina, mažina, malina] v. probar,
saborear.Imatapash kalluwan mishkita,kachita
yachay.
Yanushkamikunatamallirka.
Sin. kamana.
mallki [mal y ki, malki, mažki] s. s. rama;
plantaengeneral.Yurakunamanta rikrakunashina
wiñashka pallka.
Yurapamallkitakamanapakinachukan.
Sin. Pallka.
mallta [mal y ta, malta] adj. mediano. Wiwa
kashpapash mana rukuchu.
Katuna pampamanta mallta kuchita rantimuni.
mallta [mal y ta, malta] adj. mediano; adolescente,joven.
Runa kashpapash mana
rukuchu.
Mallta wawaka chayrak yachana wasipimi
yachakun.
95