13.07.2015 Views

universidad mayor de san simón facultad de humanidades y ...

universidad mayor de san simón facultad de humanidades y ...

universidad mayor de san simón facultad de humanidades y ...

SHOW MORE
SHOW LESS
  • No tags were found...

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

Antes aprendí en palitos como este, chiquitito no más ‘telaba’,<strong>de</strong>spués así con palo no más también ajustaba cuando estuveaprendiendo, sacaba la ‘illawa’, ...<strong>de</strong>spués solita en la ovejería solíaestudiar, ...<strong>de</strong>spués así recogía la ‘illawa’, ...<strong>de</strong>spués disponía el‘ch’ukurkata’ para tejer...(DLV. E. CN3, LA. 04 07 00).La iniciación autodidacta en el tejido ocurre <strong>de</strong> forma muy peculiar en los niñosKharacha y Aymaya. Como ya hemos hecho referencia, cada persona gestiona susmateriales e incursiona en el aprendizaje <strong>de</strong>l tejido a su manera, sin que se las hayasugerido, por iniciativa propia o por contagio.Algunas personas empiezan tejiendo pequeños adornos, mientras que otrosdirectamente entran a tejer prendas gran<strong>de</strong>s. Aunque parece ser que la <strong>mayor</strong>ía <strong>de</strong> laspersonas se inician tejiendo pequeños adornos, que luego gradualmente vancomplejizando en la cantidad <strong>de</strong> hilos y diseños:Ñuqa, primer lugarmantapuni, chay k’anawamantapuni á, k’anawanichkan chaymantapuni yachani awa ruwayta, chaymanta,mamaymanta q’aytu suwaspa yachaq kani, chaypi yachapuni,chunkamanta awani, suqtamanta awani, chichilla nisqa kaq.Chaymanta huk ocho q’aytumanta, cuatro q’aytumanta awakullanitaq,hinata yachani...Yo, <strong>de</strong>s<strong>de</strong> el primer momento hice esa “k’ana”, [una especie <strong>de</strong> cintapara el sombrero], <strong>de</strong>s<strong>de</strong> eso aprendí a tejer, <strong>de</strong>spués robando hilo<strong>de</strong> mi mamá solía tejer. Ahí aprendí a tejer <strong>de</strong> 10, <strong>de</strong> 6 hilos, sindiseño. Después <strong>de</strong> 8 hilos, <strong>de</strong> 4 también tejía, así aprendí... (DAV).Lo primero que tejen las personas, parece ser, pequeños adornos sin ningún diseño,posteriormente intentan armar los primeros diseños. Como ya hemos anticipado, elproceso <strong>de</strong> aprendizaje no es, <strong>de</strong> ninguna manera, igual para todos. Depen<strong>de</strong> <strong>de</strong>muchos factores: oportunida<strong>de</strong>s, intereses y motivaciones. En ese sentido, no todaslas personas se inician <strong>de</strong> la misma manera, con el mismo interés e intensidadmotivacional.El proceso <strong>de</strong> aprendizaje que siguen las personas, <strong>de</strong> todas maneras es distinto,<strong>de</strong>pendiendo <strong>de</strong> sus particularida<strong>de</strong>s cognitivas y oportunida<strong>de</strong>s. No hayreglamentación por las que se <strong>de</strong>be proce<strong>de</strong>r, por ejemplo, no todas las personas seinician tejiendo k’ana o inkuña. Eso <strong>de</strong>pen<strong>de</strong> mucho <strong>de</strong> las predisposiciones,motivaciones y necesida<strong>de</strong>s <strong>de</strong> las personas:Ñuqaqa camallatapuni mamay telarpasqa awayta munani niptiyqa, aver awawaqchuri nichá perdiwaqchá, q’aytutachá perdiwaq nispa,camata telarpasqa, (...) chayta ñawpaqqa awarqani, qhipanpi llikllataruwani, chaymanta ruwallaniña, ari.114

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!