Minder pretentie, meer ambitie - Oapen

108 minder pretentie, meer ambitiebovendien steeds kleiner. Dit blijkt uit de bovenstaande grafiek, waarin buiten -landse investeringen (fdi), geldzendingen van migranten naar hun familie in hungeboorteland (remittances) en officiële hulp met elkaar worden vergeleken.Hoe moeilijk het is om de effecten van hulp te isoleren, blijkt goed uit de spraak -makende evaluatie van het Afrikabeleid die de Inspectie Ontwikkelings samen -werking en Beleidsevaluatie (iob) in februari 2008 uitbracht. Een magnum opus,dat veel eerder werk samenvatte, en dat ook de vraag probeerde te beantwoordenof Nederlandse ontwikkelingshulp de afgelopen 25 jaar had bijgedragen aan deontwikkeling van Afrika. Dat suggereerde dat het mogelijk is om Nederlandseontwikkelingshulp die door belastinggeld is gefinancierd, los te beoordelen vanandere Nederlandse bijdragen, zoals investeringen vanuit de private sector ofciviele organisaties, en dat Nederlandse interventies te scheiden zijn van wat deBritten of de Zweden hebben bijgedragen. Dat alles is (enigszins) mogelijk op hetniveau van concrete projecten, zo blijkt bijvoorbeeld ook uit de lijvige resultaten -rapportage over de Nederlandse inspanningen voor de Millennium DevelopmentGoals (Ministerie van Buitenlandse Zaken 2009c). Maar veel moeilijker tebeantwoorden is de vraag wat de duurzame bijdrage daarvan is aan bredereontwikkeling.Financiële geldstromen naar ontwikkelingslanden bestaan uit verschillendebronnen, maar deze landen worden met nog veel meer externe ontwikkelingengeconfronteerd. In hoofdstuk 3 kwam al ter sprake hoe sterk de economie vanAfrika afhangt van grondstoffen waarvan de prijs elders wordt gemaakt. Dat kanforse effecten hebben. Tussen 1970 en 2000 daalde de prijs voor grondstoffen inrelatie tot eindfabricaten – behalve in het geval van olie. Tussen 1980 en 2000daalde de prijs van katoen met 47 procent, van koffie met 64 procent, van cacaomet 71 procent en van suiker met 77 procent. Daarnaast waren er allerlei interneontwikkelingen. Denk bijvoorbeeld aan de perioden met droogtes in de Sahel.Denk ook aan de lange perioden van bloedige gevechten die na 1990 ontstonden.Begin jaren negentig waren 26 Afrikaanse landen verwikkeld in een oorlog ofhadden te maken met grote gewelddadigheden die de staat bedreigden. Het vergtgeen jarenlange sociaal-wetenschappelijke training om je te realiseren datdergelijke externe en interne factoren een vele malen grotere impact hadden opontwikkelingslanden dan hulp ooit kan dromen.Causale schema’s en de tijdsdimensieEen derde probleem is dat er geen simpel causaal schema bestaat dat het mogelijkmaakt goed te begrijpen wat het precieze effect van interventies is. Ontwikkeling,opgevat als versnelde modernisering, is een uiterst ingewikkeld fenomeen. Hetheeft te maken met een complexe interactie tussen de economische infrastructuur,de kwaliteit van de overheid, het functioneren van het politieke systeem en dewijze waarop sociale verbanden vorm krijgen. Het lukt soms, en dan meestal pas