Minder pretentie, meer ambitie - Oapen

1175 ontwikkelingshulp vormgevenOntwikkelingshulp kan geïnspireerd zijn door verschillende motieven tegelijkertijd.Het bestaan van verschillende motieven naast elkaar hoeft op zichzelf geenbezwaar te zijn, maatschappelijke activiteiten worden meestal ondernomen vanuitverschillende motieven. De opdracht van het politieke systeem bestaat er juist inom al deze motieven te wegen en te combineren in een hanteerbare uitvoeringsstructuur.Dat wordt echter lastig als de verschillende motieven aanleiding geventot praktijken die steeds verder van elkaar af komen te staan. De politiek komt danin een spagaat. Daar komt bij, zoals hoofdstukken 3 en 4 lieten zien, dat helpen bijontwikkeling een enorm complexe opgave is. Het is dan ook niet vreemd dat hetinstitutionele systeem tegen tal van problemen is aangelopen. In dit hoofdstukzullen we vijf hardnekkige problemen nader bespreken: de doelen (het primaatvan armoedebestrijding), de organisatie (de proliferatie van hulp), de wijze vanaanpak (het geloof in social engineering en one-size-fits-all), het perspectief ophulp (de afwezigheid van een interventie-ethiek) en de reikwijdte (het onvermogenandere beleidsterreinen te betrekken).5.1 verenging: ontwikkelingshulp wordt armoedebestrijdingIn het eerste hoofdstuk werd het al kort aangestipt: in het beeld van ontwikkelingshulpdat in de media wordt uitgedragen, overheerst het idee dat het er primairom gaat mensen in moeilijke omstandigheden te helpen een nog enigszins menswaardigbestaan te leiden. Waterpompen, latrines, schooltjes, dokters – zevormen samen het standaardbeeld van ontwikkelingshulp. Dat was niet altijd zo.Dit beeld kwam op in de jaren zeventig, en zette door in de jaren tachtig en negentig.Het is een verschijnsel dat zich wereldwijd voorgedaan heeft.Ontwikkelingshulp stond niet altijd in het teken van (directe) armoedebestrijding.Toen het in de jaren vijftig gaandeweg vorm kreeg als overheidsinterventie,was het vooral sterk gericht op het versneld gereed maken van landen voor eensituatie waarin ze zichzelf zouden kunnen redden. De voor ontwikkeling benodigdeeconomische groei was duidelijk het referentiepunt. Het beschikbaar stellenvan leningen – in het bijzonder voor infrastructuur – en technische ondersteuninggekoppeld aan capaciteitsopbouw vormden de belangrijkste instrumenten. Hetvertrouwen in de rol van overheden was in die tijd groot, en aanvankelijk was degroei in de ontwikkelingslanden ook fors. In de jaren daarna verschoof het accent.Dat komt zowel door factoren in de donorlanden als door factoren in de ontvangendelanden. Een belangrijke factor binnen de ontvangende landen was dat in dejaren zeventig de regimes in Afrika in toenemende mate begonnen te disfunctioneren,waardoor klassieke ontwikkelingsinstrumenten (financiering en capaci-