Minder pretentie, meer ambitie - Oapen

de opgave voor de toekomst187bieden in het land waar gemakkelijk resultaten te boeken zijn. Sinds de opkomstvan de nieuwe donoren in het afgelopen decennium is de situatie nog complexergeworden. Het vermogen van China om te investeren in ontwikkelingslanden iszo groot dat de Wereldbank zich soms een nietige speler voelt. En China stelt geenvervelende eisen. Ten slotte is het zelfs in een situatie waarin een donor welvoldoende onderhandelingsmacht heeft niet eenvoudig die goed te gebruiken. InSuriname, waar Nederland veruit de belangrijkste donor was, lukte het ook nietaltijd om op een slimme manier politieke druk uit te oefenen.Dat ontwikkelingshulp politiek benaderd moet worden, betekent niet dat meerspierballenvertoon nodig is. Wie (relatief) klein is moet slim zijn. Dat kan doorallianties te sluiten, niet te dreigen wanneer je je dreigementen niet waar kuntmaken, en een scherp inzicht te verwerven in de zwakke en sterke kanten van deander: politieke systemen en overheden in ontwikkelingslanden zijn uiteraard nietmonolithisch. Politieker worden betekent ook preciezer zijn: kijken waar binnensystemen ruimte is voor verandering. Daarbij is het van belang om jezelf als donorgoed uit te rusten en te zorgen dat je voldoende politieke leverage hebt. Dat kanbijvoorbeeld door alleen een rol als donor te vervullen als het beschikbare budgetvoldoende gewicht in de schaal legt, of door je engageren met andere donoren.Wat er ook bij hoort is een gepast financieringsmodel. In het model dat op ditmoment in Nederland gebruikt wordt, zijn jaarlijkse bedragen begroot die nietlanger beschikbaar zijn als ze niet besteed worden. De jaarlijkse bestedingsdrukheeft een perverterend effect op de beslissingen over de voortgang van hulp. Hetligt meer voor de hand om de middelen te behandelen als vormden ze een fonds.Gelden zouden voor een langere periode, bijvoorbeeld vijf jaar, maar liever nogtien jaar, ter beschikking moeten worden gesteld, waarbij de beslissing wanneer erhoeveel daadwerkelijk besteed wordt, decentraal wordt genomen.Wat ten slotte bijzonder zinvol is, is om te werken aan het verbeteren van verantwoordingspraktijkenin de landen zelf. Het is tekenend dat dfid, dat vaak vooroplooptin het beleidsdebat over ontwikkelingshulp, in zijn recente beleidsnota uitde zomer van 2009 aankondigt voortaan vijf procent van het budget van iederproject te reserveren voor het realiseren van accountability. Daarbij gaat het nietlanger alleen om tellen en meten. Minstens zo belangrijk zijn andere vormen vanverantwoording, zoals het steunen van organisaties die via internet transparantmaken hoeveel geld een overheid waaraan precies uitgeeft en hoort uit te geven.Zo wordt het voor ieder schoolhoofd in een afgelegen stad mogelijk om te zien ofzijn of haar school daadwerkelijk ontvangt wat die school volgens afspraaktoekomt (budget tracking).Hulp is dirty business. Het is wijs om dat in het achterhoofd te houden. Niet alleenkan hulp onverhoopt ongewenste effecten hebben, ook in het beste geval betekenthulp altijd kiezen. Welke weg er ook wordt aangelegd, welke economische sector