Minder pretentie, meer ambitie - Oapen

144 minder pretentie, meer ambitieSteeds weer komt naar voren dat instituties die in Denemarken of Nederland goedwerken om conflicten te pacificeren (politieke partijen, ngo’s en een parlement)elders niet zomaar dezelfde rol kunnen spelen. In de meeste ontwikkelingslandencontroleert het parlement de regering niet; het is meestal vooral een ja-knikmachinesamengesteld uit loyale parlementariërs of een reservebank waar ambitieuzepersonen wachten tot het hun beurt is om ‘het veld’ op te gaan (Molenaers enRenard 2007). Audit-instituties als rekenkamers zijn al evenzeer vleugellam.Politieke partijen hebben zelden diepe wortels in de samenleving, en zijn vaak meergecentreerd rond personen dan rond ideeën – velen hebben niet eens een partijprogramma.In Kenia is Odinga, sinds april 2008 premier, al lid van zijn tiendepartij. Een politieke partij staat een andere partij vaak niet toe om te winnen, omdater geen vertrouwen is dat zij zelf de volgende keer de macht zal krijgen. Met namewinner takes all systemen zoals de Verenigde Staten of het Verenigd Koninkrijk diekennen, disfunctioneren elders vaak: partijen aan de macht weten niet om te gaanmet ‘loyale’ oppositie (Barbone et al. 2007; Chabal en Daloz 1999).Good enough governanceInmiddels gaat het denken dus verder, en net zoals de Washington Consensusvervangen werd door een genuanceerdere variant, gebeurt dat met de New YorkConsensus. Onderzoekers als Grindle (2004), die neoklassieke politieke economieaanvult met sociologische inzichten, en Fukuyama (2007) stellen voor om in tezetten op good enough governance. Die benadering impliceert niet alleen veel meerbescheidenheid over de doelen die gesteld mogen worden, maar gaat er ook van uitdat de legitimiteit en responsiviteit van een staat verschillende vormen kunnenaannemen. Democratie wordt niet heilig verklaard, en er wordt erkend dat participatieen representatie van burgers veelal gebrekkig zullen zijn. De good enoughgovernance benadering zet dan ook in op het ontwikkelen van een effectieve maarbeperkte overheid. Waar de aanhangers van de ‘goed bestuur these’ een rechtlijnigvooruitgangsgeloof hebben, benadrukt het principe van good enough governancedat ontwikkeling nooit gelijkmatig verloopt, er nadelige gevolgen zijn en datveranderingen alleen ontstaan door politieke allianties, en niet door contracten.De Wereldbank heeft inmiddels ook haar standpunt iets bijgesteld. In haar ‘bredeovereenstemming over zes kernprincipes’ voor haar toekomstige strategie (ziebovenstaande tabel 5.4) stelt de Bank nu ook “good governance en institutionelecapaciteit zijn essentieel voor duurzame ontwikkeling, maar er bestaat geen uniekgovernance traject”.Dat de good governance agenda ook niet de verhoopte magic bullet is, is gaandewegwel duidelijk geworden. Donoren hebben geleerd dat politieke institutiesmisschien wel in formele zin snel op te bouwen zijn, maar dat dat nog niet betekentdat daarmee ook materieel veel veranderd is. Met name Afrikaanse leidershebben aangetoond goed met dit gegeven om te kunnen gaan. Onder druk vanwesterse donoren zijn er formele veranderingen doorgevoerd (meestal vormen