Minder pretentie, meer ambitie - Oapen

de rol van andere betrokkenen269ling relatief veel voor elkaar, zeker vergeleken met bilaterale druk. Succes is echterniet in elk land verzekerd. In een aantal Indiase deelstaten bijvoorbeeld is ondanksstevige druk van talrijke ngo’s het bestuur niet verbeterd (Roy 2008). De paradoxis dat een kritische ‘waakhondfunctie’ alleen zin heeft als er een functionerendestaat bestaat en als die op den duur ook bereid en in staat is om te veranderen(Molenaers en Renard 2009; Radelet 2005). Zo is het niet toevallig dat waakhondngo’svooral in Latijns-Amerika aan sociale rechten en de opbouw van een civilsociety hebben bijgedragen (Biekart 2008).De laatste functie die ngo’s kunnen vervullen is die van begeleider van maatschappelijkeprocessen – in de internationale context heet het meestal community development.Hieronder valt een breed scala aan taken dat in de loop van de jaren ookaan verandering onderhevig is geweest – niet zelden omdat donoren andere prioriteitenafkondigden. Zo werden er in het verleden veel inspanningen verricht in delandbouwsector om boeren te begeleiden, vaak via coöperaties. In de jaren tachtigen negentig kwam vooral empowerment van achtergestelde groepen, zoals vrouwenen etnische minderheden, centraal te staan. De laatste jaren is er bij ngo’smeer aandacht voor de ontwikkeling van de private sector, in het bijzonder viakleine producenten en het organiseren van microkrediet (Helmsing en Knorringa2009). Ook groeit de aandacht voor conflictbemiddeling. In etnisch of religieusgefragmenteerde samenlevingen zijn ngo’s van belang die een functioneel verbindenderol spelen, zoals voetbalclubs of vakbonden. Die kunnen helpen om geweldte voorkomen, zoals blijkt uit Indiaas onderzoek (Varshney 2002). Ook religieuzeorganisaties, moslim of christelijk, treden steeds vaker op als verzoener, terwijlhun dienstverlenende functie afneemt (zie ook Biekart 2008). Maar ook hier pasteen kanttekening. Als ngo’s te veel gericht zijn op bonding in plaats van bridging –zoals in Rwanda – kunnen ze het vuurtje zelfs opstoken (Narayan 1999).Ngo’s hebben dus verschillende rollen, en het ligt aan het land en de contextwaarin zij opereren of en hoe zij kunnen bijdragen aan ontwikkeling. Per landdient bekeken te worden of ngo’s een rol kunnen spelen bij de verdere ontwikkelingvan een land, en zo ja welke. Bij iedere rol past vervolgens ook een anderbeoordelingskader. Een dienstverlenende ngo heeft over het algemeen vooral eenmeerwaarde in een fragiele of zwakke staat. Om de dienstverlening in dit soortstaten te financieren, past een model van tendering, waarbij ngo’s samen metanderen dingen naar een specifieke opdracht die ook in concrete resultaten tebenoemen valt: het aantal burgers dat de diensten ontvangt, de kwaliteit daarvan,en, in het kader van het tegengaan van de perverse gevolgen van hulp, de inzet omde dienstverlening uiteindelijk over te dragen aan de (lokale of nationale) overheid.Een ngo als waakhond is vooral effectief als sprake is van een redelijk goedfunctionerende staat. Hier is een tendering-financiering niet op zijn plaats, omdatde inbedding en legitimiteit van de ngo van groot belang zijn. Het verantwoordingskadermoet dan ook in die termen gegoten worden. De rol van begeleider van