Minder pretentie, meer ambitie - Oapen

ontwikkelingshulp vormgeven145van meerpartijendemocratie), maar dat heeft de neopatrimoniale machtstructurenmaar zeer beperkt veranderd – al zijn er goede voorbeelden, zoals Ghana, waar deverkiezingen van 2008 reële betekenis leken te hebben. Een begrip als good enoughgovernance is al gepaster, maar roept wel de vraag op hoe dat in de praktijk preciestoegepast moet worden. Als iedereen een eigen strategie gaat volgen, ontstaat ernauwelijks slagkracht, maar wanneer is goed goed genoeg, en hoe organiseer je hetpolitieke proces tussen de donoren om een gezamenlijk antwoord op die vraag tekrijgen? Over die vragen bestaat anno 2009 niet het begin van overeenstemming,waardoor ook de benadering in termen van goed bestuur veel van zijn glans als deultieme sleutel tot ontwikkeling verloren heeft.MaakbaarheidWellicht de grootste opgave van moderne beleidssystemen is om te doorgrondenwat beleid wel en niet vermag. Het is inherent aan politieke systemen dat zepretenderen een betere wereld tot stand te kunnen brengen. Overheden en wetenschappersdragen daartoe vervolgens instrumenten aan. Het probleem is echterdat ambities en pretenties vaak al snel met die instrumenten op de loop gaan. Hetis heel wel mogelijk dat importsubstitutie voor sommige landen onder sommigeomstandigheden nuttig is, en het is ook heel wel mogelijk dat privatisering somsproductief is. Het is evenzeer duidelijk dat democratie onder omstandigheden eenbijdrage kan leveren aan de ontwikkeling van een samenleving. Maar het idee datdeze recepten altijd en overal werken, en dat een samenleving met een eenvoudigeingreep op een hoger plan gebracht kan worden, is, hoe begrijpelijk en verleidelijkook, niet alleen niet houdbaar, maar, zo leert de geschiedenis van zestig jaarontwikkelingshulp, ook schadelijk.5.4 afwezige interventie-ethiekEen vierde probleem dat het ontwikkelingsbeleid plaagt, is dat er niet of nauwelijkszoiets bestaat als een op ontwikkelingshulp toegespitste interventie-ethiek.Simpel gezegd: er is te weinig nagedacht over de vraag wanneer wel en wanneerniet te interveniëren, in het licht van wat hulpinterventies eigenlijk doen methulpontvangers. Dat is ook een lastige vraag. Iedereen die voor de eerste keer ineen ontwikkelingsland komt, merkt dat het zaak is om een gedragslijn te ontwikkelenmet betrekking tot bedelaars. Meestal is de conclusie dat bedelende kinderenniets krijgen (als geld te geef is, hebben kinderen geen reden – en geen tijd – omnaar school te gaan), maar dat dit voor gehandicapten en ouderen anders ligt (zijhebben immers geen ander perspectief meer). Wie voor de tweede keer in eenontwikkelingsland komt, ontdekt dat de kinderen zich ook daar professionaliseren.In drukbezochte plaatsen zoals Timboektoe in Mali, bij de kerken van Lalibelain Ethiopië of de slavenforten aan de Ghanese kust, benaderen kinderen toeristenmet de tekst dat ze ‘natuurlijk’ geen geld willen, maar dat ze hun aardrijkskundeboekniet kunnen betalen. De toerist wordt vervolgens gevraagd dat boek in een