Minder pretentie, meer ambitie - Oapen

ontwikkelingshulp vormgeven151heeft Nederland inmiddels een beperking van de budgetsteun afgekondigd, maarjuist daar is sprake van een van de meest effectieve overheden van Afrika.‘Ownership’ en ‘participatie’Hulp geven is een ingewikkelde activiteit, die veronderstelt dat de hulpgever zichpermanent rekenschap geeft van de effecten van zijn interventie, en die ookverdisconteert in zijn gedrag. Dat geldt voor iedere vorm van hulp, dus ookontwikkelingshulp. Binnen de wereld van ontwikkelingshulp wordt dat probleemmeestal geadresseerd in termen van ‘ownership’ en ‘participatie’. De vraag is watde waarde van die begrippen is.Het basisidee achter ownership is dat landen zoveel mogelijk zelf moeten uitmakenhoe ze hun toekomst zien. Het Westen moet niet verkapt neokoloniaal handelendoor voor andere landen te beslissen wat goed voor ze is. Bovendien, zo is deredenering, is het aanmatigend om te claimen dat anderen zelfs maar de eigenaarkunnen zijn van de ontwikkeling van specifieke landen – die ontwikkelingenkunnen alleen door die landen zelf ter hand worden genomen. Als instrument omownership inhoud te geven is in december 1999 door de Wereldbank en het imfvastgesteld dat lenings- en subsidieactiviteiten in het vervolg plaats zoudenmoeten vinden op basis van een Poverty Reduction Strategy Paper (prsp) – eendocument waarin landen hun toekomstplannen ontvouwen, in de Franstaligelanden bekend als Cadre stratégique pour la croissance et la réduction de la pauvreté(cscrp). Daarmee was het ownership van het ontwikkelingsperspectief geregeld.En omdat westerse donoren ook eisen wilden stellen aan de mate waarin dezeplannen gedragen waren, werden er vormcriteria geformuleerd, waaronder deverplichting om de teksten langs participatieve weg tot stand te brengen. Inmiddelsbestaat er een reeks prsp’s onder uiteenlopende namen. Sommige landen zijnal aan hun derde generatie prsp bezig. Wat betekent dat echter?De meeste prsp’s, zeker die van de eerste generaties, zo leert onderzoek, zijnopgesteld door westerse consultants. Burkina Faso liet zijn prsp aanvankelijk doorde Wereldbank schrijven, en zelfs het tweede prsp van Niger in 2007 werd nog inWashington geschreven. Alleen de ’stevigere’ Afrikaanse landen, zoals Tanzania,schrijven het zelf. Het interactieve moment beperkt zich meestal tot het organiserenvan een inspraakronde, waarbij in veel gevallen de deelnemers ook nog betaaldworden om een dag aanwezig te zijn bij de presentatie van de plannen – in Afghanistanwerd deze consultatieronde nog gehouden terwijl de Afghan NationalDevelopment Strategy drukklaar werd gemaakt. In de tweede generatie wordt hetwoord participatie zelfs af en toe vervangen door ‘partnership’ en ‘ownership’door ‘vraaggestuurd’. Toch is dat woordgebruik vooral bedoeld om te appellerenaan wat westerse donoren graag willen horen (Cheru 2006; Cornwall en Brock2005, iob 2008a; Molenaers en Renard 2007; Rombouts 2006). De wijze waaropde bevolking ‘inspraak’ gekregen heeft, is meestal niet meer dan een technocrati-