Minder pretentie, meer ambitie - Oapen

140 minder pretentie, meer ambitieten. Daarin wordt de Washington Consensus de facto begraven. The FinancialTimes (22 mei 2008) vatte het rapport van deze commissie als volgt samen: “The‘Washington Consensus’ – stabilise, privatise and liberalise – is dead. Long live thenew pragmatism” (Commission on Growth and Development 2008; Ho 2005,2009; Rodrik 2007; World Bank 2005).5.3.3 good governance en democratie als remedieDe gedachte achter de Washington Consensus was dat overheden de ontwikkelingvan landen in het Zuiden niet hadden bevorderd, maar geblokkeerd (Burnsideen Dollar 1997). De suggestie was aanvankelijk dan ook om overheidsingrijpen inde economie zoveel mogelijk maar helemaal af te schaffen. ‘Bad governance’ werd‘no governance’: minder overheid en meer (internationale) marktwerking. Toendat niet bleek te werken, werd het belang van de overheid opnieuw ontdekt. Inplaats van minder bestuur werd goed bestuur de nieuwe mantra. Good governanceverwijst naar enkele samenhangende principes over het functioneren vanoverheid en politiek stelsel. Transparantie en accountability staan daarbij voorop:overheidstructuren moeten doorzichtig zijn en op een deugdelijke manierverantwoording afleggen. Dat kan het beste via democratische beginselen. Toendit ideaal eenmaal gevestigd was, kregen landen alleen nog geld of leningen als zevoldeden aan de criteria voor good governance, want anders zou de hulp tochmaar ineffectief besteed worden en weglekken in corrupte overheidssystemen.Veel donorlanden, waaronder het vooroplopende Nederland, volgden deWereldbank hierin; al bleek het niet eenvoudig om precies te bepalen waar degrens lag. Dat het bevorderen van goed bestuur van eminent belang was, werdechter breed onderschreven. De undp besteedt inmiddels 46 procent van zijnbudget aan good goverance programma’s, zoals het trainen van personeel voorverkiezingen. Ook de Wereldbank geeft een aanzienlijk deel van haar geld (eenkwart) uit aan ‘state capacity building’ (Moss et al. 2006).Was het bevorderen van good governance de sleutel tot ontwikkeling? De wrr(2001) liet in een eerder advies over ontwikkelingssamenwerking zien dat hiersprake is van een merkwaardige paradox – een gedachte die in allerleiinternationale publicaties inmiddels ruimschoots is bekrachtigd (zie ook Hout enRobinsons 2008). Landen die voldoen aan de criteria voor goed bestuur hebbeneigenlijk nauwelijks ontwikkelingshulp nodig, want als het ze gelukt is om aandeze criteria te voldoen, gaat het ze economisch meestal ‘vanzelf’ ook wel goed.Landen die niet aan de criteria voldoen krijgen geen hulp, maar zonder hulpkunnen ze vervolgens de gewenste situatie niet bereiken. Als landen geensysteem van good governance kennen, heeft dat meestal diepgewortelde redenen,zo werd gaandeweg helder. In veel ontwikkelingslanden bestaat een complexeverwevenheid tussen staat, markt en samenleving. Patronagesystemen zijn daareen voorbeeld van. Het eisen van goed bestuur betekent niet veel minder dan het