Minder pretentie, meer ambitie - Oapen

ontwikkeling meten109achteraf, om delen van die complexiteit in kaart te brengen, maar dat levert geenmooie causale modellen op. In een interessant project vergeleek de Japan Bank forInternational Cooperation (Ishikawa 2005) het Japanse ontwikkelingsbeleid inAzië met het Britse in Afrika. De conclusie luidt dat er twee manieren zijn omontwikkeling tot stand te brengen: of via herziening van de instituties, die optermijn effect zal hebben op groei, of via economische groei, die op termijn alsbijproduct tot de vorming van adequate instituties zal leiden. De eerste weg, zoconcluderen de Japanners, is, als deze sowieso al werkt, inefficiënt en tijdrovend.Hun ervaring leert dat de tweede weg te verkiezen valt. Dergelijke conclusieszijn echter vooral geloofsovertuigingen. “Explaining economic development isnot for the simple-minded”, begint Szirmai (2008) zijn uitgebreide studie oververklaringsmodellen voor ontwikkeling. “The first observation that one canmake, is a negative one: every single monocausal explanation ever advanced fordevelopment falls down in the face of the empirical evidence” (zie ook Adelman2001).Causale schema’s schieten tekort. Veel interventies werken indirect en op termijn,en het is hooguit mogelijk een vermoeden te hebben over hun werking. Het effectvan geld voor scholen is afhankelijk van allerlei zaken, bijvoorbeeld de aanwezigheidvan adequaat lesmateriaal en van goed opgeleide leraren die bereid zijn om inafgelegen streken te gaan wonen en werken (iets wat meestal niet het geval is). Datis weer afhankelijk van een overheid of van private partijen die in staat zijn zoietste organiseren. Maar het is ook afhankelijk van hoe lang kinderen op schoolkunnen en willen blijven, en dat wordt weer bepaald door de percepties van hunouders, maar evenzeer door de opbrengst van de oogst die maakt of een kind thuisgemist kan worden, en dat wordt weer bepaald door de kwaliteit van de zaden ende kwaliteit van de grond, en dat wordt onder meer weer bepaald door onderzoeknaar gewasveredeling. De groene revolutie maakte dat in de jaren zeventig de landbouwproductiviteitmet name in Zuidoost-Azië meer dan verdubbelde, waardoorbijvoorbeeld India van een voedselimporteur snel een voedselexporteur werd.Die revolutie werd in belangrijke mate mogelijk gemaakt door onderzoek van hetInternational Rice Research Institute, dat weer mede gefinancierd werd door deRockefeller Foundation (Cullather 2004). Zo kun je verder teruggaan. Obamaheeft zijn vorming mede te danken gehad aan de katholieke missieactie uitNederland, die bijdroeg aan het functioneren van de kampongschool waar dekleine Barack in de chaotische midden jaren zestig in Jakarta naar toe ging, eenschool die twee jaar eerder door de Nederlandse kapucijner pater Jansen wasgesticht (Van Gennip 2008). Betekent dat dat de collectes die in de jaren vijftigin de Nederlandse kerken werden gehouden, de oorzaak zijn van de Nobelprijsvan Obama?Behalve het ontbreken van een goed causaal schema is ook de tijdsdimensie eenbijzonder probleem. Het duurt eerder decennia dan jaren voordat het effect van