Minder pretentie, meer ambitie - Oapen

92 minder pretentie, meer ambitievandaag de dag alleen al niet meer plaatsvinden door de enorme toename vanintellectuele eigendomsrechten. De fytosanitaire en kwaliteitseisen die westerselanden aan de import van goederen stellen, zijn evenzeer onvergelijkbaar met vijftigjaar geleden. Een typisch ontwikkelingsland moet alleen al 150 miljoen dollaruitgeven om te kunnen voldoen aan de eisen die de wto aan lidstaten stelt op hetpunt van douane, fytosanitaire en gezondheidsmaatregelen, en intellectueleeigendomsrechten. Voor veel landen overtreft dit het budget voor ontwikkeling ineen heel jaar en het kan dan ook een serieus obstakel zijn voor de integratie vanarme landen in het internationale handelssysteem (Elliot 2009).Meer willen gaan handelen is één, invloed krijgen op wat je kunt exporteren endus produceren en waar naartoe is een heel ander verhaal. Zo heeft zich de afgelopendecennia een sterke regionalisering van de handel voltrokken en het belangvan regionale handelsblokken neemt toe. Hoeveel handel plaatsvindt binnen deeigen regio verschilt daarbij sterk van continent tot continent: 74 procent van dehandelstransacties in Europa vindt plaats binnen de regio, en voor Noord-Amerika, Latijns-Amerika zijn die percentages 51 en 24 procent. Afrikaanselanden exporteren met slechts tien procent van de buitenlandse handel binnen deeigen regio het minst (wto 2008a, 2008b).Dat stelt Afrika voor de opdracht ook regionale economische integratie tot stand tebrengen, wil het niet in hoge mate afhankelijk blijven van andere handelsblokken.De Afrikaanse exporten naar de rest van de wereld bestaan voor het overgrote deeluit olie en andere grondstoffen, en slechts voor een klein deel uit industriëleproducten. Binnen Afrika is het aandeel van de handel in industrieproductentweemaal zo groot, dus als Afrikaanse landen hun economie willen diversifiërenom producten met meer toegevoegde waarde te kunnen maken om zo omhoog tekomen in productieketens, is het zaak de onderlinge handelsbanden te versterkenen te verbreden. Daarvoor zijn binnen Afrika veel obstakels, van de afwezigheidvan goede fysieke verbindingen en de aanwezigheid van veel bureaucratischebepalingen tot grote verschillen in importbepalingen. Het is bovendien nieteenvoudig voor Afrikaanse landen om zich te onttrekken aan de ‘natuurlijke’ roldie zij binnen de economische wereldorde hebben gekregen als hoofdzakelijk leveranciervan grondstoffen. Volgens sommige schattingen vindt meer dan de helftvan de wereldhandel binnen multinationale bedrijven plaats en een klein aantalvan deze bedrijven domineert de waardeketens van producten zoals cacao, koffie,thee, granen, fruit en groente. De zes grootste chocoladeproducenten in de wereldcontroleren bijvoorbeeld ongeveer de helft van de mondiale verkoop van chocola(Green 2008). Kom daar maar eens tussen als Afrikaans ontwikkelingsland methet voornemen om niet alleen de grondstof te leveren, maar zelf ook de productente maken en op westerse markten af te zetten.