Minder pretentie, meer ambitie - Oapen

eder zijn: voorbij hulp kijken245Terwijl ‘internationale samenwerking’ past bij de tijd waarin staten soevereineexterne relaties met elkaar onderhielden, drukt het begrip ‘mondiale ontwikkeling’uit dat nationaal beleid steeds vaker gevolgen heeft in andere landen, datvragen en problemen op nationale agenda’s frequenter gekleurd en beïnvloedworden door ontwikkelingen en activiteiten van over de grens, en dat ontwikkelingplaatsvindt in een mondiale context waarin verschillende actoren opereren.Omdat we na zestig jaar ontwikkelingshulp sadder en wiser zijn over wat daar vanbuitenaf mee bereikt kan worden, en weten dat het belang van hulp voor het overgrotedeel van de zich ontwikkelende landen sterk moet worden gerelativeerd,worden onderwerpen als financiële stabiliteit, handelsbeleid en migratie belangrijkervoor de ontwikkelingsagenda. Een oriëntatie op mondiale ontwikkelingbetekent niet dat we ons de megalomane pretentie aan moeten meten om vanuitNederland de hele wereld te ontwikkelen. Het betekent wel dat we systematisch(er)in kaart brengen wat de grensoverschrijdende gevolgen van ons beleid enhandelen zijn, om daar bewuster mee om te gaan bij coherentiebeleid voorontwikkeling en bij gerichte steun en initiatieven voor internationale publiekegoederen. Daar met vallen en opstaan serieus inhoud aan proberen te geven is eenlangetermijninvestering in adequate sturings- en beïnvloedingsmechanismenvoor een nieuwe wereld. Hoe dat precies moet heeft geen enkel land nog volledigonder de knie.Het veronderstelt het opnieuw doordenken van de verhouding tussen het binnenlanden buitenland, en, in het verlengde daarvan, van de instituties die vormmoeten geven aan die verhouding. Dat geldt in het bijzonder het doorontwikkelenvan de structuur en functioneringswijze van het ministerie van BuitenlandseZaken. Het onderhouden van de relaties met het buitenland en het internationaalverdedigen van de nationale belangen via één transmissiepunt is een negentiendeeeuwsconstruct uit de tijd waarin staten nog autonome afgesloten eenhedenwaren en diplomatieke processen mede afhingen van de snelheid van de postkoets.Departementen die ‘het buitenland doen’ en leven bij de fictie dat zij degrensoverschrijdende relaties regisseren of zelfs controleren, passen niet meer bijde vraagstukken die de wereld van nu stelt. Ook veel internationale organisatieshebben een functioneringswijze uit de tijd waarin vliegtuigen, internet en telecommunicatienog niet bestonden.Een blauwdruk voor een nieuw systeem om grensoverschrijdende relaties temanagen is niet te maken, omdat doorontwikkeling nodig zal blijven. Het ligt welerg voor de hand externe vertegenwoordigingen en multilaterale instellingen af teslanken en te veranderen in netwerken waarin nationale en internationale expertssamenwerken op basis van domeinkennis en expertise, en gebruikmaken vannieuwe organisatorische vormen en technologie. Landbouwdeskundigen in plaatsvan diplomaten wisselen dan voorstellen en informatie met elkaar uit over deonderwerpen waar zij verstand van hebben. Dat is niet alleen kosteneffectiever,