Minder pretentie, meer ambitie - Oapen

ontwikkelingshulp in een veranderende context31Ondertussen verandert ook de motivatie …Het landschap van de ontwikkelingshulp is op nog meer manieren veranderd.Mensen willen steeds meer zelf inhoud geven aan hun betrokkenheid. In deVerenigde Staten hangt dit samen met een toegenomen interesse voor de eigenpersoonlijke geschiedenis. Voor 349 dollar kun je in Amerika je dna laten testen:zo’n 35.000 Afro-Americans konden zo hun Afrikaanse roots achterhalen – OprahWinfrey weet sinds enige tijd dat ze afstamt van de Kpelle in Liberia. De slavenfortenlangs de Ghanese kust zijn bedevaartsoorden geworden voor veel Amerikanen.In West-Europa toont het zich anders. Voor jongeren is er de causes-applicatieop Facebook die je in staat stelt je vrienden op internet direct in contact tebrengen met ontwikkelingsprojecten. Als rugzaktoerist hebben ze vaak ook al veelvan (de armoede in) de wereld gezien, en er zijn al op hen gerichte winkelketensdie behalve backpackersuitrustingen ook stages in ontwikkelingslanden in hetproductenassortiment hebben. Volwassenen kunnen bij hun wekelijkse boodschappenzelf kiezen welke fair trade producten ze uit welke landen willen kopen– het aantal huishoudens dat dat doet, stijgt ieder jaar en inmiddels kopen ruimdrieëneenhalf miljoen Nederlanders deze producten (Gijsbers en Van der Lelij2009). Willen mensen ontwikkelingsprojecten steunen, dan kunnen ze voor eenalgemene gift terecht bij de bekende organisaties als Oxfam Novib, Cordaid oficco, en zo’n twintig procent van de bevolking doet dat ook jaarlijks, maar zekunnen via allerlei nieuwe ngo’s hun geld ook rechtstreeks inzetten voor eenspecifiek project, met de toezegging dat honderd procent van hun geld daar ookterecht komt en er niets voor overhead achtergehouden wordt (Gijsbers en Van derLelij 2009). En wie een zeker kapitaal verzameld heeft, kan een fonds op naamstarten bij verschillende hulporganisaties. Verder kan je via organisaties als ‘Artsenzonder vakantie’ of ‘Architecten zonder grenzen’ ook ter plekke hulp gaan verlenen.En ten slotte is er altijd de mogelijkheid om zelf een eigen project te starten –er zijn er naar schatting zo’n zesduizend.En wat is de plaats van Nederland?Kortom, na zestig jaar zijn de wijzen waarop ontwikkelingssamenwerking vormkrijgt, de motieven die eraan ten grondslag liggen, de instrumenten die er voorworden ingezet en de organisatievorm die ontstaan is, volop in beweging. Hoe datte wegen en er mee om te gaan? Die vraag speelt niet alleen in Nederland. Velewesterse landen hebben het afgelopen jaar visionaire beleidsnota’s uitgebrachtover de toekomst van ontwikkelingshulp. Hoe verschillend de antwoorden daarinook zijn, er zit één opmerkelijke constante in: de plaats van het eigen land in hetgrotere geheel wordt expliciet ter discussie gesteld. Terwijl vroeger helder was watde plaats van westerse landen in de wereldorde was, en daarmee ook een antwoordgegeven was op de vraag hoe die landen zich als donor dienden op te stellen, is dievanzelfsprekendheid nu verdwenen. De vraag naar de eigen positie is dan ookmarkant aanwezig.