Minder pretentie, meer ambitie - Oapen

42 minder pretentie, meer ambitieniet ongunstig, maar juist gunstig is voor de Nederlandse economie: er valt meer tespecialiseren en te ruilen, en dat is in het voordeel van iedereen. Anticiperend opeen dergelijk debat publiceerde het Centraal Planbureau (cpb) enige jaren geledenstudies over de opkomst van China (2006) en India (2007) waarin het zelfs voorrekentdat de opkomst van China tot een stijging van de Nederlandse werkgelegenheidmet 0,5 procent heeft geleid en die van India tot een stijging met 0,25procent. De toegenomen openheid van de Nederlandse economie heeft sinds 1970dankzij internationale afspraken over vrijere handel geleid tot hogere groei enlevert ons thans jaarlijks zo’n 1200 tot 1600 euro per inwoner op, zo kwantificeerthet cpb zelfs in een recente studie (Creusen en Lejour 2009).Er bestaat ook een geopolitieke versie van het eigenbelang van Nederland: dan gaathet niet om geld maar om invloed. Ontwikkelingshulp wordt zo nu en dan ingezetals een instrument waarmee Nederland zich kan profileren en ‘een plek aan detafel’ kan kopen in de internationale gremia. Dat gedrag deelt Nederland met eenaantal andere kleine landen. Grote landen hebben altijd de mogelijkheid om zich temanifesteren in de internationale arena door posities in te nemen rond de ‘grote’vraagstukken van vrede en veiligheid. Kleine landen hebben in dat opzicht mindergewicht: zij kunnen zich vooral zichtbaar maken via ontwikkelingshulp. Vandaarin de regel: hoe kleiner het land, hoe groter het percentage ontwikkelingshulp.Nederland laat zich graag voorstaan op zijn ontwikkelingshulp, ook als instrumentvoor geopolitiek beleid. Als Nederland in internationale gremia al punches aboveits weight, dan is dat overigens zeker niet altijd te herleiden tot de omvang van hetbudget voor ontwikkelingshulp: het heeft vaak eerder te maken met de relatiefneutrale en open opstelling ten opzichte van de bestaande machtsblokken of hetpersoonlijk gezag van Nederlandse vertegenwoordigers.Eigenbelang als rustGeld en invloed spelen als vorm van het eigenbelangmotief wel af en toe mee,maar ze zijn geen van beide een belangrijke drijfveer achter de richting en deinrichting van de Nederlandse ontwikkelingshulp. Voor zover het eigenbelangmotiefspeelt, is dat eerder in een tweede vorm. Het eigenbelang is dan primair rust,of, zo men wil, stabiliteit. De kern van de redenering is dan dat goed zijn voor eenander uiteindelijk met zich meebrengt dat die anderen ons minder problemenzullen bezorgen. De winst ligt dan niet meer in specifiek gewin in het hier en nu,maar in de stabiliteit die hulp op termijn tot stand helpt te brengen. Hier gaat hetdan ook om een vorm van verlicht eigenbelang.Een variant waarin deze gedachte terugkeert, is het idee dat ontwikkelingshulpmigratiestromen in kan dammen. Een politicus als Pim Fortuyn bepleitte ontwikkelingshulpomdat daardoor op lange termijn mensen in Afrika geen aandrangmeer zouden voelen om naar Europa te komen. Het idee kan ook los van migratieworden geformuleerd: investeren in het Zuiden leidt tot een stabielere situatie. Op