Minder pretentie, meer ambitie - Oapen

76 minder pretentie, meer ambitieDevelopmental states en neopatrimoniale staten zijn in hun zuivere vormen uitersten,en er zijn weinig landen die precies in een van deze categorieën passen. Demeeste landen vertonen trekken van beide: het zijn fragmented multiclass states.Ze hebben een duidelijke staatsstructuur, maar het vermogen om effectief teopereren is om allerlei redenen beperkt. Deze ‘hybride’ staten vertonen zowelautoritaire als democratische trekjes. India is er een klassiek voorbeeld van, maarbijvoorbeeld ook Brazilië past er binnen – al illustreert de geschiedenis van datland dat een land in de loop van de tijd kan wisselen van stijl: in bepaalde periodesschoof Brazilië op in de richting van een cohesive-capitalist state. Deze categorievormt een amalgaam van staten die vanuit westers perspectief vaak allemaal‘onvolkomen staten’ worden genoemd, maar die onderling sterk verschillen.Effectieve staten zijn van groot belang, zo luidt de les, maar, zo moet er aan toegevoegdworden, dergelijke staten zijn niet gemakkelijk of langs uniforme lijnen totstand te brengen. En er kan nog een droevige observatie aan toegevoegd worden:de geschiedenis van landen in het Westen in de achttiende en negentiende eeuw,en van de landen in het Oosten en het Zuiden in de twintigste eeuw laat zien datontwikkeling er in de regel niet prettig aan toe gaat. Karl Polanyi (1944: 36), die deoorsprong van dat proces situeert in het ont- en toe-eigeningsproces van grond,formuleert het aldus: “The economic logic involves a tragic necessity by which thepoor man clings to his hovel doomed by the rich man’s desire for a public improvementwhich profits him privately.” En Barrington Moore (1966: 506) concludeertover Europa: “There is no evidence that the mass of population anywherehas wanted an industrial society, and plenty of evidence that they did not. (…) Atthe bottom all forms of industrialization have been (…) the work of a ruthlessminority.” Nu is er veel bewijs dat mensen in ontwikkelingslanden wel degelijkindustrialisatie willen, maar ook daar wordt deze meestal tot stand gebracht dooreen ruthless minority. Wat betekent dat voor de ontwikkelingslanden die desprong naar industrialisatie nog niet gemaakt hebben?3.3.3 en afrika dan?Groei in Afrika verloopt in de regel niet via sterke overheden. Stabiele politiekesystemen zijn in Afrika geen evidentie. Afrika kent in hoge mate geconstrueerdestaten. Nu zijn de staten in het Westen ook ‘geconstrueerd’, maar meestal tochveel ouder. En al hadden naties meer tijd om zich te vestigen, dan nog ging dat nietzonder schokken – denk maar aan de vorming van Nederland, eerst door alliantievan Holland met andere provincies tot de zeven provinciën, daarna met de ZuidelijkeNederlanden, en vervolgens in de vorm van het Nederland zoals we het nukennen; een proces dat in hoge mate geholpen werd door het bestaan van eenexterne vijand – Spanje. En waar die natievorming later begon en sneller verliep,waren ook de fricties groter. Duitsland is nog geen anderhalve eeuw een natie,daarvoor bestond het uit kleinere vorstendommen – en de natievorming is er met