Minder pretentie, meer ambitie - Oapen

130 minder pretentie, meer ambitiegoed georganiseerd en meer van hulp afhankelijk. Hier lukt iets vergelijkbaarsnauwelijks (Whitfield 2009). Minder dan 25 procent van de landen die hulpontvingen, hadden in 2007 een langetermijnstrategie die gekoppeld was aan eenvorm van budgetverdeling, en minder dan tien procent had een referentiekaderwaarmee hulpactiviteiten konden worden beoordeeld en gevolgd (oecd/dac2008a).5.3 almachtsfantasieën: de permanente verleiding vanmaakbaarheidEen overkoepelende theorie over ontwikkeling bestaat niet, zo bleek uithoofdstuk 3. In wetenschap en beleid is daar wel lange tijd naar gezocht. Hetoverwegende idee was dat, als de juiste knoppen van het politieke en economischesysteem maar zouden worden ingedrukt, landen zich vanzelf zoudenontwikkelen. Maar wat waren ‘de juiste knoppen’? Ontwikkelingsexperts dachtenkeer op keer dat ze de cruciale missende variabele voor ontwikkeling nu toch echthadden ontdekt, maar de werkelijkheid bleek steeds weerbarstiger.In een terugblik op de eerste vijf ontwikkelingsdecennia na de TweedeWereldoorlog constateert de vooraanstaande ontwikkelingseconoom IrmaAdelman (2001) dat nergens binnen het economisch vakgebied zoveel abrupteparadigmawisselingen hebben plaatsgevonden als binnen de ontwikkelingseconomie.Ze identificeert zeven ‘sesam-open-u’-factoren die in verschillendeperioden, deels langs en naast elkaar, domineerden als verklaring voorachterblijvende ontwikkeling. Dat zijn: gebrek aan fysiek kapitaal (1940-1970);te weinig ondernemerschap (1958-1965); incorrecte relatieve prijzen (1970-1980);te weinig internationale handel (1980-); hyperactieve regeringen (1980-1996);de kwaliteit van human capital (1988-); en – tot slot – ineffectieve regeringen(1997-).Deze paradigma’s stonden niet alleen afgedrukt in economische tijdschriften, erwerd ook telkens weer beleid op gebaseerd. Pas langzaamaan werd duidelijk datsimpele schema’s en modieuze stokpaardjes meer kwaad dan goed doen, en dathet contraproductief is om te blijven zoeken naar universeel geldige beleidsreceptenvoor ontwikkeling. De dominantie van wat Adelman noemt het‘keep it simple, stupid’ (oftewel kiss-)principe heeft schadelijke gevolgen gehadvoor alles en iedereen die bij ontwikkeling betrokken is. Het leidde tot monocausaleverklaringen die de geschiedenis geweld aandoen, simpele succesindicatorendie geen rekening houden met contexten en padafhankelijkheden, enhield het historisch volstrekt onjuiste idee in stand dat ontwikkeling een lineairproces is (Adelman 2001; Easterly 2001a, 2006; Rodríguez 2007; Rodrik 2007;Thorbecke 2007).