Minder pretentie, meer ambitie - Oapen

ontwikkeling begrijpen91voeren, wezenlijk veranderd. En tot slot moet de rol die verwachtingen en ideaalbeeldenspelen, niet worden uitgevlakt.ErfenisDe politieke erfenis van de zeer korte periode van kolonisatie in Afrika was eenstelsel van instituties die niet geënt waren op lokale verhoudingen en die te weinigdoorontwikkeld waren om zich desondanks te kunnen handhaven. De economischeerfenis was een dubbele afhankelijkheid: de staten van het continent warengeconstrueerd rond een handjevol sleutelgrondstoffen, en bovendien gericht op deexport van deze grondstoffen, in plaats van op interne consumptie of de ontwikkelingvan een interne markt, waarbij de grondstofprijzen ook nog eens elders,namelijk op de wereldmarkt, werden bepaald. Voeg daar dan de enorme bevolkingsexplosiebij die ontstond vanaf de jaren vijftig en die een bijna onhanteerbaredruk op het geheel opleverde. Dat alles leidde tot extreme economische fragiliteit,zoals bleek bij de dramatische val van de koperprijzen tussen het midden van dejaren zeventig en tachtig waarbij de economieën van koperproducenten als Zaïreen Zambia nagenoeg vernietigd werden. Afrika heeft in die zin nooit een echteigen economie gehad. Veel van de inkomsten zijn onverdiend, maar dan in deletterlijke betekenis: de inkomsten werden ontleend aan grondstoffen of, later, aandonorbijdragen. Een eigen productieve capaciteit is nooit goed tot ontwikkelinggekomen, op een beperkt aantal producten na: katoen, koffie en cacao. Extractieen giften vormen nog steeds wezenlijke inkomstenbronnen van Sub-SaharaAfrika.Bij deze politieke en economische erfenis voegt zich het feit dat Afrika niet heeftkunnen aanhaken op de groei van landbouwproductiviteit die zich wereldwijdvoltrok – de groene revolutie. Na de introductie van verbeterende gewassen,kunstmest, pesticiden en irrigatie in de jaren zestig in Azië levert een hectare rijstvandaag de dag in ideale omstandigheden tien keer meer opbrengst dan vóór dezegroene revolutie (World Bank 2008a). Ook in Europa zijn grote sprongen gemaaktin voedselproductie door grootschalige landbouwhervormingsprogramma’s. Ditalles leidde in de jaren tachtig en negentig zelfs tot grote voedseloverschotten opde wereldmarkt. Het voedselvraagstuk verdween daarmee in het Westen naar deachtergrond, en werd na de dioxinekippen en de gekke koeien tot een voedselkwaliteitsvraagstuk.Afrika heeft echter niet kunnen aanhaken bij een zich snelontwikkelende wereldvoedselmarkt en is voor zijn eigen voedselvoorziening vooreen groot deel afhankelijk gebleven van zijn lokale voedselmarkten: de voedselproductieper capita liep zelfs terug, mede door de snelle urbanisatie.Integreren onder nieuwe conditiesWaar de wereld in de afgelopen decennia veel interdependenter geworden is, is deruimte voor landen om zich in relatief isolement te ontwikkelen, steeds kleinergeworden. Ontwikkelen op een wijze waarop Japan en Zuid-Korea dat deden, kan