1 - principio.qxd

cestoide 136
posúen varios órganos de fixación chamados escólex,
parasitos dos vertebrados cando son adultos, atopándose
no intestino delgado. Son deste grupo as tenias e o Echinococcus.
cestoide adx. Semellante a unha cinta.
cetina s.f. Compoñente principal do esperma de balea.
cetoacidose s.f. Acidose metabólica causada pola hiperproducción
de corpos cetónicos como consecuencia da
síntese de glicosa a partir da reserva graxa do organismo,
que ocorre no xaxún ou en enfermidades como a diabete,
especialmente na súa variedade xuvenil ou tipo I.
cetoaciduria s.f. Excreción de urina cun contido elevado
de ácidos cetónicos.
cetólise s.f. Disolución ou desintegración das cetonas.
cetolítico-a adx. Que causa a disolución ou desdobra as
cetonas.
cetona s.f. Acetona, substancia orgánica que posúe o
grupo carbonilo –CO.
cetonemia s.f. Presencia de concentracións recoñecibles
de corpos cetónicos no sangue.
cetónico-a adx. Relativo á cetona ou que ten as súas
características.
cetonuria s.f. Aumento de excreción de corpos cetónicos
na urina.
cetosa s.f. Azucre que contén o grupo carbonilo -CO.
cetose s.f. Estado caracterizado polo aumento de producción
de corpos cetónicos que, de acumulárense, causan
acidose. Tamén se di cetoacidose.
cetosteroide s.m. Composto orgánico que contén o grupo
funcional -CO (carbonilo), característico das cetonas. En
condicións normais atópanse na urina metabolitos de
hormonas androxénicas e adrenocorticais con este trazo
estructural, e, cando se trata de tumores ováricos ou
suprarrenais, en cantidaes excesivas.
cetoxénese s.f. Producción de corpos cetónicos por
oxidación das graxas e algúns aminoácidos.
cetoxenético-a adx. Que produce ou pode ser convertido
en cetonas. Tamén se di cetóxeno.
cetóxeno-a adx. Cetoxenético, do réxime alimenticio que
produce corpos cetónicos.
cevitámico-a adx. Ascórbico.
chagoma s.m. A lesión cutánea na Enfermidade de
Chagas aguda.
chancrela s.f. Chancro brando.
chancriforme adx. Semellante ó chancro.
chancro s.m. Pequena úlcera con tendencia a estenderse e
corroe-las partes inmediatas. // C. brando ou chancroide.
Úlcera venérea, non sifilítica, debida ó bacilo de
Ducrey, que comeza por unha pústula nos xenitais e
despois dun período de incubación de tres a cinco días
medra rapidamente producindo pus. A segregación é
contaxiosa e autoinoculable. / C. crónico. Forma de
chancro simple da vulva, ordinariamente non contaxioso.
/ C. de Hunter. Chancro duro. / C. de Nisbet. Absceso
nodular no pene despois de linfanxite aguda por chancro
brando, bubónulos. / C. de Ricord. Lesión inicial apergamiñada
da sífilis. / C. de Rollet. Chancro mixto. / C.
dos nenos. Afta. / C. duro. Úlcera que constitúe a lesión
primaria da sífilis, na que a base e os bordos son manifestamente
duros e produce unha lixeira segregación que,
inoculada a outra persoa, orixina a sífilis. / C. indurado.
Chancro duro. / C. infectante. Chancro sifilítico. / C.
masivo. Chancro sifilítico debido a unha vasta inoculación
en superficie. / C. mixto. Chancro que ó principio
ten as características de brando, pero que logo adquire as
do sifilítico, por estar infectado dobremente co bacilo de
Ducrey e a espiroqueta sifilítica. / C. non infectante.
Chancro brando. / C. verdadeiro. Chancro sifilítico.
chancroide s.m. Chancro brando.
chancroso-a adx. Da natureza do chancro.
chapa s.f. Enfermidade caracterizada por nódulos subcutáneos,
do tamaño do ovo de pomba, que rompen e
deixan saír un material de aspecto graxo e forman
úlceras, estando a erupción precedida de dores musculares
e articulares graves.
chapeta s.f. Mancha vermella nas meixelas, asociada a
diversas enfermidades, especialmente cardíacas e hepáticas.
chapuzadura s.f. Son do líquido batido que se produce ó
golpea-la cavidade abdominal coa man plana, cando
existen ó mesmo tempo hipotonía e contido líquido
gastrointestinal.
chato-a adx. Que ten o nariz case plano, como aplanado.
Tamén se di nacho, nafro.
checheo s.m. Vicio de pronunciación no que se substitúe
o s polo ch.
cheilite s.f. Queilite.
cheiralxia s.f. Quiralxia.
cheiroscopio s.m. Queiroscopio.
chiasma s.f. Quiasma.
chi-cadrado s.m. Técnica estatística que serve para
determinar se unha distribución se debe á casualidade ou
a factores experimentais.
chincha s.f. Insecto parasito (Cimex lectularius), transmisor
de diversas enfermidades. Cimex. Tamén se di
chinche, percebella.
Chlamydia Xénero de bacterias, cocoides, gramnegativas,
parasitos intracelulares obrigados, sensibles ás
tetraciclinas. Son saprófitos do home e dos animais superiores.
chochear v. Te-las facultades mentais debilitadas a causa
da idade avanzada.