hukuk muhakemeleri kanunu - Ä°stanbul Barosu

14 İstanbul Barosu Yayınlarısürüncemede kalmasının önlenmesi söz konusudur. Ulaşılamayantanıklar bakımından, makul bir süre ve makul araçlarla tanığaulaşılması denendikten sonra ispat hakkına sınırlama getirilmesihaklı görülebilir. Bu gibi durumlarda tarafların temel yargısal haklarını,ispat haklarını zedelememek bakımından bu hükümlerindikkatli uygulanması gerekir. Verilen kesin süre geçtikten sonra tarafıntanığın adresine ulaşarak mahkemeye bildirmesi durumunda,sonradan delil gösterilmesine ilişkin HMK m. 145 hükmünden faydalanılmasıve buradaki ölçütlere göre değerlendirme yapılmasınındüşünülebilir. Özellikle bildiğimiz gibi 23 Eylül 2012’de Anayasamahkemesine bireysel başvuru yürürlüğe girecek ve burada taraflarınispat hakkının ihlal edilmiş olduğuna ilişkin başvuruların sayısıaz olmayacaktır. O açıdan tarafların yargısal temel haklarınınbu noktada dikkate alınması gerekiyor.Dikkat edilirse, HMK m. 119 f. 2 c. 2’deki açılmamış sayılmausuli sonucu, bir haftalık kesin sürenin geçmesiyle kendiliğindenortaya çıkan bir usulü sonuç, bir yaptırım. Bir haftalık süreningeçmesiyle, istenen işlem bu süre içinde yapılmamışsa, dava kendiliğindenaçılmamış sayılacak, hâkimin sonraki kararı tespit edicinitelikte bir karar olacaktır. Aynen dosyanın işlemden kaldırılmasısonrasında davanın üç ay süreyle takipsiz bırakılmasıyla ortaya çıkandurumda (HMK m. 150) ya da görevsizlik ve yetkisizlik kararlarıüzerine dosyanın görevli-yetkili mahkemeye gönderilmesininsüresi içinde taraflarca talep edilmemesinde (HMK m . 20) olduğugibi. Dolayısıyla, işlemin süre geçtikten sonra yapılması da açılmamışsayılma sonucunu ortadan kaldırmaz. Ancak bu yaptırımınuygulanması için, hakimin kesin süreyi verirken, yapılması istenenişlemi açık biçimde belirtmesi ve kesin süre içinde yapılmamasınınsonuçlarını, davanın açılmamış sayılacağını da tarafa hatırlatmasıisabetli olur.Gerek davacı gerekse davalı, ilk dilekçeleriyle birlikte dilekçelerindedayandıkları ve ellerinde bulunan belge delillerini de mahkemeyevermek zorundalarr (HMK m. 121, m. 129 f. 2). HUMKm. 180’de de benzer bir düzenleme mevcuttu. Eğer bu belgeler ilkdilekçelerle birlikte verilmemişse bunun yaptırımının ne olacağısorusu hemen gündeme geliyor. Bu konuda HUMK m. 180 f. 2’deyer alan düzenlemeye, şimdi ön inceleme hükümleri arasında HMKm. 140 fıkra 5’de yer verilmiş. Dilekçelerde gösterilip de sunul-