hukuk muhakemeleri kanunu - Ä°stanbul Barosu

22 İstanbul Barosu Yayınlarıbirlikte yeni ileri sürülen vakıaların delillerini de karşılıklı olarakgösterebilmelidirler. Islahla yeni vakıa ileri sürülmüşse, aynı şekildeıslah dilekçesiyle o vakıa veya vakıaların delillerini de göstermelerigerekir. Bu noktada, tarafların sonraki dilekçelerinde veya önincelemede delil göstermeleri bakımından durumun ne olacağı sorusunusoruyoruz. Gelen soruda da bu var, ilk dilekçede ticari defterlerigöstermedik delil olarak, acaba sonraki dilekçelerde beyanedebilir miyiz ticari defterleri? Yani, ilk dilekçemizdeki vakalar içingöstermediğimiz bir delili ikinci dilekçemizde gösterebilir miyiz?Burada yargılamanın bulunduğu aşamaya ve ön incelemenin amacınabakmamız gerekir. HMK m. 137, ön incelemenin kapsamınıifade ederken, “...Mahkeme ön incelemede; ... hazırlık işlemleriile tarafların delillerini sunmaları ve delillerin toplanması içingereken işlemleri yapar...” diyor. Bunu dikkate alırsak, taraflarınilk dilekçelerinde değil de ikinci dilekçelerinde, ön incelemeye kadardelili göstermeleri, soruda olduğu gibi örneğin bir ticari defteredayanmaları mümkündür denebilir. Kanımca bu sonuç daha isabetliolur. Ayrıca ticari defterlerin delil olması bakımından, HMK m.222’ye göre, ticari defterlerin ibrazına mahkemenin kendiliğindenkarar verebileceğini de dikkate almak gerekir. Tabi aynı zamandaticari defterler belge delilidir, HMK m. 140 f. 5 kapasamında yeralır, ancak bu fıkra “delil göstermeyle” değil, “önceden gösterilmişbelgenin ibrazıyla” ilgilidir. O nedenle, bu maddeye dayanarak önincelemede verilecek iki haftalık sürenin sonuna kadar delil göstermehakkı vardır diyemeyiz.Yargıtay bildiğimiz gibi “hakkı ortadan kaldıran itiraz niteliğindekisavunmalar” kapsamındaki deliller temyiz aşamasında dahigetirilebilir diyor. Örneğin, ödeme belgesi temyiz aşamasında getirilebilirdiyor. Yine bir başka kararında yıllık ücretli izin defteriişveren tarafından temyiz aşamasında ibraz edilmişse dikkate alınırdiyor. İitiraz sebepleri bakımından uygulamada maddi gerçeğeulaşılması ekseninden hareketle geniş yorumluyordu. Yargıtay buuygulamasına devam edecek midir göreceğiz. Ancak, delilin geç getirilmesihalinde aslında, hakkı ortadan kaldıran bir vakıanın ispatınailişkin bir delil geç getirildiğinde de, ayrım yapmaksızın mahkemeninHMK m. 145’deki ölçütlere göre değerlendirmesi gerekir.Bir başka soru: İlk dilekçede sunduğumuz tanık delilinden başka,ön incelemeden sonra belirtilen sürede yeni tanık gösterilebilirmi? Ön incelemeden sonra belirtilen sürede yeni tanık gösterile-