Herkese Lâzım Olan Îmân - Hakikat Kitabevi

dikkat ile inceledikce, hıristiyanlık dîninde birçok noksanlar olduğunu
gördü. 1848 de 25 yaşında üniversiteyi bitirdiği zemân, hıristiyanlık
dînine karşı temâmen isyân etdi ve düşüncelerini (Bilimin
Geleceği) adlı kitâbda topladı. Fekat bir isyân mâhiyyetinde olan
bu kitâbı, hiç bir matba’a basmağa cesâret edemedi ve bu kitâb
ancak 42 sene sonra 1890 târîhinde basılabildi.
Renan, her şeyden evvel Îsâ aleyhisselâmın Allahın oğlu olmadığını
söylüyordu. Kendisi Versailles üniversitesine felsefe
profesörü olarak ta’yîn edildiği zemân, bu fikri yavaş yavaş açıklamağa
başlamışdı. Fekat en büyük isyânını Collége de France’a,
İbrânîce profesörü ta’yîn olduğu zemân gösterdi. Dahâ ilk dersde:
(Îsâ aleyhisselâm, saygı değer ve diğer insanlardan çok dahâ üstün
bir beşer idi. Fekat hiç bir zemân Allahü teâlânın oğlu değildi)
demek cesâretini gösterdi. Bu sözü bir bomba te’sîri yapdı.
Başda papa olmak üzere, bütün katolikler ayaklandılar. Papa,
Renanı bütün dünyâ önünde resmen aforoz etdi. Fransa hükûmeti
onun vazîfesine son vermek zorunda kaldı. Fekat Renanın bu
sözleri bütün dünyâda büyük aksler yapdı. Kendisine pek çok tarafdâr
buldu. (Din târîhi üzerinde denemeler), (Tenkîd ve Ahlâk
üzerinde etüdler), (Felsefe sohbetleri) ve (Îsânın hayâtı) gibi
eserler yazdı ve bu eserler kapışıldı. Fransa Akademisi bunun
üzerine onu a’zâlığına (1878 de) kabûl etdi. Fransa hükûmeti de,
Renanı tekrar vazîfeye da’vet ederek, onu Collége de France’a
müdîr ta’yîn etdi.
Renan, (Îsânın Hayâtı) ismindeki eserinde, Onu bir insan olarak
inceledi. Renanın fikrine göre, (Îsâ aleyhisselâm, bizim gibi
bir insandır. Anası hazret-i Meryem, Yûsuf adlı bir marangoz ile
nişanlı idi. Îsâ aleyhisselâm, dahâ küçük bir çocukken söylediği
sözlerle birçok âlimleri hayretde bırakacak kadar üstün bir insan
idi. Allahü teâlâ, Onu Peygamberliğe lâyık gördü ve Ona bu vazîfeyi
verdi. Îsâ aleyhisselâm hiç bir zemân, (Ben Allahın oğluyum)
dememişdir. Bu bir iftirâdır ve papazlar tarafından uydurulmuşdur.)
Katolik papazları ile Renan arasındaki mücâdele uzun sürdü.
Katolikler onu dinsizlikle ithâm ederken, o da onları, yalancılık ve
mürâîlik ile ithâm ediyordu. Renan, (Hakîkî nasrânîlik, Allahü teâlâyı
bir olarak ve Îsâ aleyhisselâmı da, ancak insan ve Peygamber
olarak kabûl eden bir dindir) diyordu. Renan öldüğü zemân, kilisede
dînî merâsim yapılmamasını ve cenâze alayına râhiblerin katılmamasını
vasiyyet etmişdi. 1892 de öldüğü zemân, cenâze alayına
yalnız onu seven dostlarıyla, onu takdîr eden büyük bir cemâ’at
katıldı.
– 166 –