Herkese Lâzım Olan Îmân - Hakikat Kitabevi

det yapmaları ve şakî denilenlerin ısyân etmeleri, sağlam yaşamaları
ezelde takdîr edilmiş olanların gıdâ ve ilâc almalarına ve hastalanmaları,
ölmeleri takdîr edilmiş olanların da, gıdâ ve ilâc almamalarına
benzemekdedir. Açlıkdan, hastalıkdan ölmesi ezelde
takdîr edilmiş olana, gıdâ ve ilâc almak nasîb olmaz. Zengin olması
ezelde takdîr edilmiş olana, kazanc yolları açılır. Doğuda ölmesi
takdîr edilmiş olana, batıya giden yollar kapanır. İşitdiğimize göre,
Azrâîl aleyhisselâm, Süleymân aleyhisselâmın yanına gelince,
oturanlardan birine dikkat ile bakdı. Bu kimse, meleğin böyle sert
bakışından korkdu. Azrâîl aleyhisselâm gidince, Süleymân aleyhisselâma
yalvarıp, rüzgâra emr etmesini, rüzgârın kendisini garb
memleketlerinden birine götürüp, Azrâîl aleyhisselâmdan kurtulmasını
istedi. Azrâîl aleyhisselâm tekrâr gelince, Süleymân aleyhisselâm,
o adamın yüzüne niçin sert bakdığını sordu. Azrâîl aleyhisselâm,
(Bir sâat sonra, garbdaki şehrlerden birinde, o kimsenin
canını almak için emr olunmuşdum. Onu senin yanında görünce,
hayretimden dikkat ile bakdım. Emre uyup garba gidince, onu
orada görüp canını aldım) dedi. [Bu kıssa, Celâlüddîn-i Rûmînin
“rahime-hullahü teâlâ” [1] (Mesnevî)sinde uzun yazılıdır.] Görülüyor
ki, ezeldeki takdîr, bir emr değil, bir ilmdir. Altmışüçüncü sahîfeye
bakınız! Ezeldeki kaderin hâsıl olması için, bu kimse, Azrâîl
aleyhisselâmdan korkdu. Süleymân aleyhisselâm ona itâ’at etdi.
Ezeldeki takdîr, sebebler zinciri ile yerine getirildi. Bunun gibi,
ezelde sa’îd denilmiş olan kimsenin îmân etmesi, riyâzet çekerek,
kötü huylarının düzelmesi nasîb olur. (En’âm) sûresinin yüzyirmibeşinci
âyetinde meâlen, (Allahü teâlâ, hidâyete kavuşdurmak istediği
kulunun kalbine islâmiyyeti yerleşdirir) buyurulmuşdur.
Ezelde şakî olacağı bilinen, ya’nî Cehenneme gitmesi takdîr edilmiş
olan kimse, (İbâdet etmeğe lüzûm yokdur. Herkesin sa’îd veyâ
şakî olduğu ezelde takdîr edilmişdir) der. Böyle düşünerek ibâdet
etmez. Böyle düşünerek ibâdet yapmaması, o kimsenin ezelde
şakî olduğunu gösterir. Bunun gibi, câhil kalması ezelde takdîr
edilmiş kimse (Herşey ezelde takdîr edilmişdir. Câhil kalması takdîr
edilmiş olanın, okuyup öğrenmesinin fâidesi olmaz) der. Böylece
çalışmaz, öğrenmez. Câhil kalır. Bir kimsenin zirâ’at yaparak
bol mahsûl alması takdîr edilmiş ise, tarlasını sürmek, tohum ekmek
nasîb olur. Ezelde sa’îd denilmiş olanların îmân etmeleri ve
ibâdet yapmaları, şakî denilmiş olanların da, kâfir olmaları ve ısyân
etmeleri böyledir. Ahmak olan kimse, bunu anlıyamaz. (Îmânın
ve ibâdet yapmanın, ezelde sa’îd olmak ile ve küfrün, ısyânın
[1] Celâlüddîn-i Rûmî, 672 [m. 1273] de Konyada vefât etdi.
– 70 –