Herkese Lâzım Olan Îmân - Hakikat Kitabevi

yaratıcının sebebler değil, Allahü teâlâ olduğunu bildiriyor.] Yakıcı,
Allahü teâlâdır. Ateşsiz de yakar. Fekat, ateş ile yakmak âdetidir.
Yakmak istemezse, ateş içinde de yakmaz. İbrâhîm aleyhisselâmı
ateşde yakmadı. Onu çok sevdiği için, âdetini bozdu. [Nitekim
ateşin yakmasını önliyen maddeler de yaratmışdır. Bu maddeleri,
kimyâgerler bulmakdadır.]
Allahü teâlâ dileseydi, herşeyi sebebsiz yaratırdı. Ateşsiz yakardı.
Yimeden doyururdu. Tayyâresiz uçururdu. Radyosuz, uzakdan
duyururdu. Fekat lutf ederek, kullarına iyilik ederek, herşeyi
yaratmasını bir sebebe bağladı. Belirli şeyleri, belli sebeblerle yaratmağı
diledi. İşlerini, sebeblerin altına gizledi. Kudretini sebebler
altında sakladı. Onun birşeyi yaratmasını istiyen, o şeyin sebebine
yapışır, o şeye kavuşur. [Lâmbayı yakmak istiyen, kibrit kullanır.
Zeytinyağı çıkarmak istiyen, baskı âleti kullanır. Başı ağrıyan,
aspirin kullanır. Cennete gidip, sonsuz ni’metlere kavuşmak
istiyen, islâmiyyete uyar. Kendini tabanca ile vuran ölür. Zehr içen
ölür. Terli iken su içen, hasta olur. Günâh işliyen, îmânını gideren
de, Cehenneme gider. Herkes, hangi sebebe başvurursa, o sebebin
vâsıta kılındığı şeye kavuşur. Müslimân kitâblarını okuyan, müslimânlığı
öğrenir, sever, müslimân olur. Dinsizlerin ve mezhebsizlerin
arasında yaşıyan, onların sözlerini dinliyen, din câhili olur. Din
câhillerinin çoğu kâfir olur. İnsan hangi yerin vâsıtasına binerse,
oraya gider.]
Hak tecellî eyleyince, her işi âsân eder,
Halk eder esbâbını, bir lahzada ihsân eder.
Allahü teâlâ, işlerini sebeblerle yaratmamış olsaydı, kimse kimseye
muhtâc olmazdı. Herkes, herşeyi Allahü teâlâdan ister, hiçbir
şeye başvurmazdı. Böyle olunca, insanlar arasında, âmir, me’mûr,
işçi, san’atkâr, talebe, hoca ve nice insanlık bağları kalmaz, dünyâ
ve âhiretin nizâmı bozulurdu. Güzel ile çirkin, iyi ile fenâ ve mutî’
ile âsî arasında fark kalmazdı.
Allahü teâlâ dileseydi, âdetini başka dürlü yapardı. Herşeyi, o
âdetine göre yaratırdı. Meselâ dileseydi, kâfirleri, dünyâda zevk ve
safâsına düşkün olanları, can yakanları, insanları aldatanları Cennete
sokardı. Îmânı olanları, ibâdet edenleri, iyilik yapanları Cehenneme
sokardı. Fekat, âyet-i kerîmeler ve hadîs-i şerîfler, böyle
dilemediğini göstermekdedir.
İnsanların her işini, istekli ve isteksiz, bütün hareketlerini yaratan
Odur. Kulların, ihtiyârî, ya’nî istekli hareketlerini, işlerini
yaratması için, kullarında (İhtiyâr) ve (İrâde) yaratmış, bu seçme
ve dilemelerini, işleri yaratmasına sebeb kılmışdır. Bir kul, birşey
yapmağı ihtiyâr edince, isteyince, Allahü teâlâ da dilerse, o işi, ya-
– 62 –