Herkese Lâzım Olan Îmân - Hakikat Kitabevi

makdır. Tesavvuf, sırf Allah sevgisi, yüce (Ulvî) aşk esâsı üzerine
kurulmuşdur. Buna da ancak, Muhammed aleyhisselâma uymakla
kavuşulabilir. Tesavvuf yolunda ilerlerken, kalbde, birçok hâller
hâsıl olur. Bu hâllerden biri, (vahdet-i vücûd) ya’nî (Varlık birdir.
Mahlûklar, hâlıkın görünüşüdür) hâlidir. Evet Kur’ân-ı kerîmde
beyân buyurulduğu gibi, Allahü teâlâ, insanın kalbine tecellî eder.
Fekat, bu tecellî yalnız Allahü teâlânın sıfatlarının tecellîsidir. Akl
ile alâkası yokdur. Tesavvuf ehli, Allahın tecellîsini kalbinde duyar.
Onun için tesavvuf ehline ölüm bir felâket değil, güzel ve tatlı
bir şeydir. Tekrar Allaha dönmek olduğundan ancak bir sevinç
vesîlesidir. Büyük mütesavvıf, Mevlânâ Celâlüddîn-i Rûmî “rahime-hullahü
teâlâ” ölüme, (Şeb-i arûs = Düğün gecesi) adını vermekdedir.
Tesavvufda, keder ve ümmîdsizlik yokdur. Yalnız sevgi
ve tecellîler vardır. Mevlânâ “kuddise sirruh”, (Bizim dergâhımız
ümmîdsizlerin dergâhı değildir) diyor. Sözleri aynen şöyledir: (Bâzâ,
Bâzâ, Her ançe hestî Bâzâ), (Gel, gel, her kim olursan ol gel,
Allaha ikilik koşanlardan, mecûsîlerden, puta tapanlardan da olsan
gel! Bizim dergâhımız ümmîdsizlik dergâhı değildir. Tevbeni
yüz def’a bozmuş olsan bile, gel!) Bu sözler, onüçüncü asrda yaşamış,
Baba Efdal Kâşîye de nisbet edilmekdedir. Tesavvuf ehli arasında,
imâm-ı Rabbânî, Cüneyd-i Bağdâdî, Abdülkâdir-i Geylanî,
Mevlânâ Celâlüddîn-i Rûmî gibi büyük velîler, Sultân Veled, Yûnus
Emre, Bağdâdlı Mevlânâ Hâlid gibi Hak âşıkları vardır. Yukarıda
bildirilen (Vahdet-i vücûd), tesavvufun gâyesi, sonu değildir.
Gâyeye götüren yolculuklarda, kalbde hâsıl olan ve akl ile, fikr ile,
madde ile ilgisi olmıyan bilgilerdir. Bunlar kalbde bulunmaz, kalbde
görünürler. Onun için, vahdet-i vücûd yerine (Vahdet-i şühûd)
demelidir. Kalb, temizlenince, ayna gibi olur. Kalbde görünenler,
Allahü teâlânın zâtı değildir. Hattâ sıfatları da değildir. Sıfatlarının
zılları, sûretleridir. Allahü teâlâ kendi, görme, işitme, bilme gibi
sıfatlarının sûretlerini, benzerlerini, insanlara vermişdir. Verdikleri
Onunkiler gibi değildir. Onun görmesi, ezelîdir, ebedîdir.
Her zemân, her şeyi görür. Vâsıtasız, âletsiz devâmlı görür. İnsanın
görmesi böyle değildir. Bunun için, Onun görmesi hakîkî görmekdir.
İnsanın görmesi, o görmenin sûreti, zıllidir, diyoruz. Görmesinin
zılli gözde, işitmesinin zılli kulakda tecellî etdiği gibi, sevmesi,
bilmesi ve başka birçok sıfatlarının zılleri de, insanın kalbinde
tecellî eder, hâsıl olur. [Kalb, göğsümüzün sol tarafındaki et
parçası değildir. Bu et parçasına (yürek) denir. Kalb, yürekde bulunan
bir kuvvetdir. Buna (gönül) diyoruz. Yürek, hayvanlarda da
vardır. Kalb, insana mahsûsdur.] Gözün görebilmesi için, hasta,
bozuk olmaması lâzım olduğu gibi, kalbin de, bu tecellîye kavuşa-
– 456 –