Herkese Lâzım Olan Îmân - Hakikat Kitabevi

okumağı tavsiye etmiyor. Diyânet işleri başkanlığının yayınladığı
Mısrlı Reşîd Rızânın [1] 1394 [m. 1974] târîh ve 157 sayılı (İslâmda
Birlik ve Fıkh Mezhebleri) kitâbı da, okuyanları büsbütün şaşırtdı.
Bu kitâbın birçok yerinde, meselâ altıncı konuşmasında diyor ki:
(Müctehid imâmlarını Peygamberler “salevâtullahi teâlâ aleyhim
ecma’în” kadar yükseltdiler. Hattâ, Peygamberin “sallallahü teâlâ
aleyhi ve sellem” hadîsine uymıyan bir müctehidin sözünü tercîh
edip, hadîsi bırakdılar. Bu hadîsin nesh edilmiş olması veyâ imâmımızın
nezdinde başka bir hadîsin bulunması muhtemeldir dediler.
Bu taklîdciler, hükmde hatâ etmesi veyâ bilmemesi câiz olan
kimselerin sözü ile amel edip de, hatâdan berî olan Peygamberin
hadîsini terk etmekle, müctehidleri taklîdden de ayrılmış oluyorlar.
Kur’ândan bile ayrılmış oluyorlar. Müctehid imâmdan başka
kimse Kur’ânı anlıyamaz diyorlar. Fıkhcıların ve diğer taklîdcilerin
bu gibi sözleri, yehûdîlerden ve hıristiyanlardan intikâl etdiğini
gösteriyor. Hâlbuki Kur’ânı ve hadîsi anlamak, fıkhcıların yazdığı
kitâbları anlamakdan dahâ kolaydır. Arabca kelime ve üslûbları
hazm edenler, Kur’ânı ve hadîsi anlamak için zorluk çekmezler.
Allahü teâlânın kendi dînini açıkça anlatmağa kâdir olduğunu
kim inkâr eder? Resûlullahın Allahın murâdını herkesden iyi anladığını
ve anlatmağa başkalarından dahâ muktedir olduğunu kim
inkâr edebilir? Hz. Peygamberin açıklamaları ümmete kâfî değildir
demek, Onun teblîg vazîfesini tam olarak îfâ edemediğini söylemeğe
varır. İnsanların çoğu, Kur’ân-ı kerîmi ve sünneti anlıyamasalardı,
cenâb-ı Hak, o kitâb ve sünnetdeki hükmler ile bütün
insanları mükellef kılmazdı. İnsan, inandığı şeyleri, delîlleri ile bilmelidir.
Cenâb-ı Hak taklîdciliği takbîh etmişdir. Baba ve dedelerini
taklîd etmelerinin ma’zûr görülmiyeceğini açıklamışdır. Âyetler
gösteriyor ki, taklîd Allah katında aslâ makbûl değildir. Dînin
fürû’ kısmını delîllerinden anlamak, îmân kısmını anlamakdan dahâ
kolaydır. Güç olanı teklîf edince, güç olmıyanla nasıl mükellef
kılmaz? Ba’zı nâdir hâdiselerin hükmünü çıkarmak güç olur ise
de, bunları bilmemek ve yapmamak özr sayılır. Fıkhcılar, kendiliklerinden
bir takım mes’eleler îcâd etdiler. Bunlar için hükmler
ihdâs eylediler. Bunlara, re’y, kıyâs-ı celî, kıyâs-ı hafî gibi şeyleri
delîl getirmeğe kalkışdılar. Bunlar, akl yolu ile bilgi edinmek
mümkin olmayan ibâdetler sâhasına da taşırıldı. Böylece dîni genişleterek,
birkaç katına çıkardılar. Müslimânları külfete sokdular.
Ben kıyâsı inkâr etmiyorum. İbâdet sâhasında kıyâs yokdur
[1] Reşîd Rızâ, Muhammed Abduhun talebesidir. 1354 [m. 1935] de vefât
etdi.
– 45 –