Herkese Lâzım Olan Îmân - Hakikat Kitabevi

si lâzımdır. Çünki, o mezhebin imâmı, ahkâmın delîllerinden onun
bilmediklerini bilerek, o hadîs ile amel etmeğe mâni’ birşey bulunmadığını
anlamışdır. Bununla berâber, bu işi kendi mezhebine
uyarak yapması da câizdir. Çünki mezhebinin imâmının öyle ictihâd
etmesi, muhakkak sağlam bir delîle dayanmışdır. Mukallidin
bu delîli bilmemesini islâmiyyet özr saymakdadır. Çünki, dört
mezheb imâmlarının hiçbiri, ictihâd ederken,Kitâbdan ve Sünnetden
ayrılmamışlardır. Bunların mezhebleri, Kitâbın ve Sünnetin
açıklamalarıdır. Kitâbın ve Sünnetin ma’nâlarını ve hükmlerini
müslimânlara açıklamışlardır. Onların anlıyabilecekleri şeklde anlatmışlar,
kitâblara geçirmişlerdir. Mezheb imâmlarının “rahimehümullahü
teâlâ” bu işleri, islâm dînine o kadar mu’azzam bir hizmetdir
ki, Allahü teâlâ kendilerine yardım etmeseydi, bunu yapmağa
insan gücü yetişemezdi. Bu mezhebler, Resûlullahın “sallallahü
aleyhi ve sellem” hak Peygamber olduğunu ve islâm dîninin
sahîh olduğunu bildiren en kuvvetli vesîkalardan biridir.
Din imâmlarımızın ictihâdlarında birbirlerinden ayrılmaları,
yalnız fürû’-i din, ya’nî fıkh mes’elelerindedir. Usûl-i dinde, ya’nî
i’tikâd ve îmân bilgilerinde hiç ayrılıkları yokdur. Dinde zarûrî bilinen
ve delîlleri tevâtür ile bildirilmiş hadîs-i şerîflerden alınan fürû’
bilgilerinde de, ayrılıkları yokdur. Fürû-i din bilgilerinin ba’zısında
ayrılmışlardır. Bunların, delîllerinin kuvvetlerini anlamadaki
ayrılıkları, buna sebeb olmuşdur. Bu ufak ayrılıkları da, bu ümmete
rahmetdir. Müslimânların, diledikleri, kolaylarına gelen mezhebe
uymaları câizdir. Resûlullah “sallallahü aleyhi ve sellem” bu ayrılığı
müjde olarak bildirmiş ve bildirdiği gibi olmuşdur.
Kur’ân-ı kerîmde ve hadîs-i şerîflerde açıkca bildirilmiş olan
i’tikâd bilgilerinde, ya’nî inanılacak şeylerde ve fıkh bilgilerinde ictihâd
etmek câiz değildir. Dalâlete, sapıklığa yol açar. Büyük günâh
olur. İ’tikâd bilgilerinde doğru olan tek yol vardır. Bu da,
(Ehl-i sünnet vel-cemâ’at) mezhebidir. Hadîs-i şerîfde, rahmet olduğu
bildirilen ayrılık, fürû’da, ya’nî ahkâmda olan ayrılıkdır.
Dört mezhebin ameldeki hükmlerinin ayrıldıkları bir mes’elede,
içlerinden yalnız birinin hükmü doğrudur. Bu doğru hükmü
taklîd edenlere iki sevâb, doğru olmıyan hükmleri taklîd edenlere
bir sevâb vardır. Mezheblerin rahmet olması, bir mezhebi bırakıp
başka mezhebin ameldeki hükmünü taklîd etmenin câiz olacağını
göstermekdedir. Fekat, dört mezhebden başka, Ehl-i sünnetden
olan mezhebleri ve hattâ Eshâb-ı kirâmı taklîd etmek câiz değildir.
Çünki, onların mezhebleri kitâblara geçmemiş, unutulmuşdur.
Bilinen dört mezhebden başkasını taklîd etmek imkânı kalmamışdır.
Eshâb-ı kirâmı taklîd etmek câiz olmadığını islâm âlimlerinin
– 50 –