Herkese Lâzım Olan Îmân - Hakikat Kitabevi

nefsîyi anlatan ve insanın kulağına gelen ve söyliyenin ağzından
çıkan harfler topluluğudur. İşte Allahü teâlânın kelâmı, hiç susmak
olmıyan ve mahlûk olmıyan ve zâtı ile bulunan, ezelî ve ebedî
bir kelâmdır. Sıfât-ı zâtiyyesinden ve ilm, irâde gibi, sıfât-ı sübûtiyyelerinden
başka olarak, başlı başına bir sıfatdır.
Kelâm sıfatı da basîtdir. Hiç değişmez. Harfli, sesli değildir.
Emr, yasak, haber vermek gibi ve arabî, fârisî, ibrânî, türkçe, süryânî
olmak gibi başkalaşması, parçalanması yokdur. Böyle şekller
almaz. Yazılmaz. Zihn, kulak ve dil gibi âletlere, vâsıtalara muhtâc
değildir. Hangi dil ile söylemek istense, söylenebilir. Böylece, arabî
söylenirse, Kur’ân-ı kerîm denir. İbrânî olarak söylenirse, Tevrâtdır.
Süryânî olunca, İncîldir. [(Şerh-ul-mekâsid) [1] kitâbında, yunânî
söylenirse İncîl, süryânî olunca, Zebûrdur diyor.]
Kelâm-ı ilâhî çeşidli şeyleri bildirir. Kıssaları, ya’nî olayları bildirirse
(Haber) olur. Böyle olmazsa, (İnşâ) olur. Yapılması lâzım
olan şeyleri bildirirse, (Emr) olur. Yasakları bildirirse, (Nehy)
olur. Fekat, kelâm-ı ilâhîde hiç değişiklik ve çoğalmak olmaz. İnen
kitâbların ve sahîfelerin hepsi, Allahü teâlânın kelâm sıfatındandırlar.
Kelâm sıfatından, ya’nî kelâm-ı nefsîdendirler. Arabî olunca,
Kur’ân-ı kerîmdir. Harfli olup, yazılan ve söylenen ve işitilen
ve zihnde ezberlenen, nazm hâlinde indirilen vahye (Kelâm-ı lafzî)
ve (Kur’ân-ı kerîm) denir. Bu kelâm-ı lafzî, kelâm-ı nefsîyi gösterdiği
için, buna da, kelâm-ı ilâhî ve sıfât-ı ilâhî demek câizdir.
Hepsine Kur’ân-ı kerîm denildiği gibi, parçalarına da Kur’ân denilir.
Kelâm-ı nefsînin mahlûk olmadığını, kadîm olduğunu, doğru
yolun âlimleri sözbirliği ile söylemekdedir. Kelâm-ı lafzînin hâdis
veyâ kadîm olmasında sözbirliği yokdur. Hâdis olduğunu bildirenlerden
bir kısmı, kelâm-ı lafzînin hâdis olduğunu söylememelidir
dedi. Eğer, hâdis denilirse, kelâm-ı nefsînin hâdis olduğu anlaşılabilir
buyurdular. En iyi söz de budur. İnsanların zihni, birşeyi göstereni
işitince, hemen o şeyi hâtırlar. Ehl-i sünnet âlimlerinden,
Kur’ân-ı kerîm hâdisdir diyenlerin bu sözü, ağzımızla okuduğumuz,
ses ve kelimelerin mahlûk olduğunu bildirmekdedir. Ehl-i
sünnet âlimleri sözbirliği ile, kelâm-ı lafzînin de, nefsînin de, Allah
kelâmı olduğunu söylediler. Bu sözde, mecaz yoluna sapanlar oldu
ise de, Kelâm-ı nefsî Allah kelâmıdır demek, Allahü teâlânın kelâm
sıfatıdır demekdir. Kelâm-ı lafzî Allah kelâmıdır demek, Allahü
teâlâ onun hâlıkıdır demekdir.
[1] Şerh-ül-mekâsidi Sa’düddîn Teftâzânî yazmış, 792 [m. 1389] da Semerkandda
vefât etmişdir.
– 29 –