1 01 Het gevecht om het publieke domein - Bureau Beke

Justitiële verkenningen, jrg. 27, nr. 1, 2001 58
tussen de diverse leeftijdsgroepen van jongeren in de loop van de jaren
kleiner worden en geen statistische significantie meer weten te bereiken
(p> .05), nemen de verschillen met de ouders juist toe. Of dat ook betekent
dat jongeren zich daarmee afzetten tegen hun ouders of geen boodschap
hebben aan deze waarden van hun ouders, zal in het navolgende
nader worden onderzocht.
De intergenerationele overdracht van culturele intolerantie
Het grote voordeel van een panel-longitudinaal onderzoek bij ouders èn
hun kinderen is dat de wederzijdse beïnvloeding door de tijd heen in
kaart kan worden gebracht. Dit geeft een veel ondubbelzinniger beeld
van het werkelijke effect van ouderlijke overdracht, dan simpele éénmoment
correlaties. Door modellering via structurele vergelijking is het
bovendien mogelijk om dit effect van ouderlijke overdracht af te zetten
tegen het effect van andere factoren. In figuur4iszo’n structureel
vergelijkingsmodel afgebeeld. In dit beschrijvende model zijn, naast de
culturele intolerantie scores van ouders en hun kinderen op de respectievelijke
tijdstippen (T1 = 1991, T2 = 1994 en T3 = 1997), ook het
opleidingsniveau van de ouders en dat van hun kinderen opgenomen. Er
is voor opleidingsniveau gekozen, omdat deze variabele in het gebruikelijke
één-moment survey-onderzoek naar culturele waarden en opvattingen
als verreweg de belangrijkste factor te voorschijn komt (in Nederland
bijvoorbeeld Middendorp, 1991; Raaijmakers, 1993; Vollebergh, Iedema
en Meeus, 1999; in het buitenland bijvoorbeeld Jennings en Niemi, 1981;
Cassel en Lo, 1997; Listhaug, Macdonald en Rabinowitz, 1994).
In het model van Figuur 4 is het opleidingsniveau van de ouders van
invloed op het opleidingsniveau van hun kinderen (vergelijk Bourdieu en
Passeron, 1970; Hustinx, 1998). Het eigen opleidingsniveau wordt vervolgens
als een voorspeller gezien van de culturele intolerantie van de
ouders respectievelijk hun kinderen. Naast deze paden worden in het
model ook samenhangen verondersteld tussen de politieke oriëntaties
van ouders en die van hun kinderen op de afzonderlijke meetmomenten
(T1, T2 en T3). Aan deze samenhangen kan niet zomaar een causale richting
worden gegeven, zodat de wederzijdse beïnvloeding van ouders en
hun kinderen op deze drie afzonderlijke meetmomenten als gewone correlaties
zijn weergegeven in het model. Dat geldt niet voor de wederzijdse
beïnvloeding in de tijd (van T1 naar T2 en van T2 naar T3): gerichte
paden van ouders naar kinderen en vice versa representeren hier
de mogelijke invloed op elkaars culturele intolerantie. Aldus zijn in dit
model zowel de overeenkomst in als de wederzijdse beïnvloeding van de
culturele intolerantie van ouders en hun kinderen weergegeven. De stabiliteit
in de intolerantie van ouders en hun kinderen wordt in het model,
ten slotte, afgebeeld middels de paden tussen de eigen tolerantie