1 01 Het gevecht om het publieke domein - Bureau Beke

Gezag van de politie 81
en leefomgeving wordt hierin onder andere gewezen op de mindere vanzelfsprekendheid
dat burgers zich conformeren aan collectieve normen
en waarden. Toenemende individualisering en mondigheid van burgers
worden als oorzaken genoemd van dit fenomeen. De overheid geeft aan
dat burgers ook zelf verantwoordelijk zijn voor hun veiligheid. De overheid
geeft hier de claim op om exclusief voor die veiligheid te zorgen. De
verantwoordelijkheid van particuliere burgers is tot het verschijnen van
de nota Veiligheidsbeleid 1995-1998 bij de overheid grotendeels buiten
beschouwing gebleven. Een van de redenen hiervoor is dat de overheid
traditioneel beducht is voor excessen wanneer burgers zelf redressieve of
repressieve acties zouden ondernemen tegen vormen van criminaliteit
waarvan zij slachtoffer of als omstander getuige zijn. Echt nieuw is echter
dat burgers rechtstreeks worden aangesproken mede een duurzame ontwikkeling
van veiligheid tot stand te brengen. Men noemt dit de sociale
zelfredzaamheid van burgers. Burgers worden geacht nauw samen te
werken met de overheid, maatschappelijke organisaties en bedrijfsleven.
Burgers en wijkagenten hebben een dominante rol bij het bevorderen
van leefbaarheid en veiligheid in de samenleving. Wil men het gezag van
de politie in de samenleving daadwerkelijk verstevigen dan lijkt het van
belang de invloed van beide partijen ten aanzien van het optreden van
de politie te maximaliseren.
Tot slot
In deze bijdrage hebben wij geschetst hoe in een bepaalde wijk de aanpak
van problemen heeft plaats gevonden. Een wijk die werd gekenmerkt
door begrippen als verloedering, geen enkel respect voor de overheid,
een geringe bereidheid om regels na te leven, geen rekening willen houden
met elkaar, noem maar op. Het ging om een wijk waarin sprake was
van grote problemen, ook inzake de toekenning van gezag. Die problemen
zijn dank zij de hiervoor beschreven aanpak voor een belangrijk
deel verdwenen, met name ook in de beleving van de bevolking zelf. Natuurlijk
blijven er nog voldoende problemen over. Maar vriend en vijand
zijn het erover eens dat er hele fundamentele veranderingen in die wijk
hebben plaatsgevonden.
Duidelijk is dat een paar aspecten daarbij een overheersende rol hebben
gespeeld: het serieus nemen van de bewoners, interactie als basis
voor handelen, een personalistische (rechts)benadering, het niet willen
opleggen van externe normen, discussies over verschillende werkelijkheidsbelevingen,
kortom benaderingen waardoor de sociale cohesie opnieuw
groeide, vertrouwen ontstond en verhoudingen normaliseerden.
Er was wel degelijk sprake van nieuwe gezagsverhoudingen, maar niet
meer tussen instituties en bewoners, maar tussen mensen als vertegenwoordigers
van instituties en bewoners. Het is de achterliggende jaren
geen gemakkelijke opgave geweest, noch voor de professionals die in de
buurt werkten als voor de buurt zelf, er moesten nieuwe wegen worden