Qyoolb'al pqtinmit , Vocabulario Bilingüe. pdf
Qyoolb'al pqtinmit , Vocabulario Bilingüe. pdf
Qyoolb'al pqtinmit , Vocabulario Bilingüe. pdf
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
5<br />
6<br />
106<br />
Xjooj. Baile. Utz ri xjooj xe’loq.<br />
Estuvo bien el baile.<br />
Xjoq’taj. Hace rato. Xjoq’taj<br />
miximb’iij chawa. Te lo dije hace<br />
ratos.<br />
Xk’ank’ara’s. Delicado. Ri ajk’aal<br />
xib’al xk’ank’ara’s. El niño es muy<br />
delicado.<br />
Xk’eq. Uña. Nmaq ri qwxk’eq. Tienes<br />
las uñas grandes.<br />
Xk’eqtxik. Rascar. Cha xk’eqtij wu<br />
ruwchaq. Ráscame la espalda.<br />
Xk’ob’ik. Estuvo. Xk’ob’ik ju jrub’<br />
q’iij wre’. Estuvo algunos días<br />
aquí.<br />
Xk’ot. Cruz. K’olik jun tinmit tyoox<br />
xk’ot rb’i’. Hay un pueblo que se<br />
llama Santa Cruz.<br />
Xk’otb’eey. Crucero. Pri xk’otb’eey<br />
kriq kiib’ rib’eey. En el crucero se<br />
encuentran los caminos.<br />
Xk’uub’. Tenamaste. Chxe’ wu t’u’y<br />
k’lik oxib’ xk’uub’. Debajo de la<br />
olla hay tres tenamastes.<br />
Xkab’. Cera. Rech awasq’iij rq’ijliil ri<br />
xkab’. La época de la cera es en<br />
semana santa.<br />
Xkarawa’n. Arveja china. Cheniim<br />
xtinmol wu xkarawa’n. Recogeré<br />
luego la arveja china.<br />
Xkatz. Tábano. Ri rtyo’b’aal xkatz<br />
kirya’ q’aaq’. El piquete del tábano<br />
da calentura.<br />
Xkawalek. Hongo blanco<br />
(comestible). Chetz’i’nik ri<br />
Sipakapense – Español<br />
xkawalek wotz’maj. El hongo asado<br />
es sabroso.<br />
Xkawalek. Hongo silvestre. Xaq<br />
nchuch rilmaj wa’chi’ k’olik<br />
xkawalek. Solo mi madre conoce en<br />
donde están los hongos silvestres.<br />
Xkaya’. Árbol de saúco. ri xkaya’ ki’<br />
chuknik chi k’ulb’a’t. El árbol de<br />
saúco es usado para marcar<br />
mojones.<br />
Xkaypa’n. Relámpago. Ri Xkaypa’n<br />
kqopwik. El relámpago es<br />
resplandeciente.<br />
Xkin. Oído. Ki’ q’oxwik ri nxkin. Me<br />
están doliendo los oídos.<br />
Xkintz’ib’nik. Escribiré.<br />
Xkintz’ib’nik chwa’q. Escribiré<br />
mañana.<br />
Xklob’. Intestino. Ki’ q’oxwik ri<br />
nxklob’. Me duele los intestinos.<br />
Xkolti’s. Escarabajo. Wu xkolti’s<br />
kirb’an wu rchoch xe’ uleew. El<br />
escarabajo hace su casa debajo de<br />
la tierra.<br />
Xkom rchjiil. Viuda. Ri wnob’ xkom<br />
rchjiil. Mi hermana es viuda.<br />
Xkuut. Incompleto. Ri tz’i’ xkuut. El<br />
perro no está completo.<br />
Xla’j. Creído, lamido (a). K’a xla’j<br />
wu ixoq. Es muy creída la mujer.<br />
Xla’jneem. Orgullo. Xla’j wu rmya’l<br />
Weet. La hija de Alberto es<br />
orgulloso.<br />
Xlaab’. Respiración, aliento. K’olik<br />
rxlaab’ ri ixoq ke xkanaj xe’ ab’aj.<br />
SINTITUL-1 106<br />
08/07/2004, 08:34 a.m.